Ustawa z dnia 19 lipca 2019 r. o zmianie ustawy o odnawialnych źródłach energii oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. 2019 poz. 1524 z póź. zm.) wprowadziła przepisy, których celem jest rozwój spółdzielni energetycznych w Polsce. Jest to rozwiązanie, które zapewnia zupełnie nowe i wszechstronne możliwości rozwojowe dla gmin wiejskich i miejsko-wiejskich, ale przede wszystkim bardzo mocno wspiera społeczeństwo obywatelskie.

Główną zasadą każdej tworzonej spółdzielni energetycznej ma być pełna swoboda wyboru rodzaju instalacji, ich możliwych lokalizacji, a także określenia zasad wzajemnych rozliczeń za wytwarzaną i zużywaną energię. Warunkiem skorzystania z przewidzianych w ustawie preferencji jest otwartość i gotowość do podjęcia współpracy przez okolicznych mieszkańców, rolników, przedsiębiorców, a także samorządy gminy. Ustawa określa następujące warunki:

• Wyłącznie tereny gmin wiejskich i wiejsko-miejskich
• Wytwarza energię elektryczną lub biogaz, lub ciepło, w instalacjach OZE wyłącznie na potrzeby własne spółdzielni energetycznej i jej członków, przyłączonych do zdefiniowanej obszarowo sieci dystrybucyjnej elektroenergetycznej
• liczba członków spółdzielni jest mniejsza niż 1000,
• Członkowie spółdzielni określają zasady wzajemnych rozliczeń.
• Łączna moc zainstalowana elektryczna wszystkich instalacji odnawialnego źródła energii w ciągu roku musi pokrywać nie mniej niż 70% potrzeb własnych członków.
• Instalacje elektryczne do 10 MW, cieplne do 30 MW, biogazu do 40 mln m³.

Kluczowe akty prawne to:

1. Ustawa z dnia 20 lutego 2015 r. o odnawialnych źródłach energii (Dz.U. z 2021 r. poz. 610);
2. Ustawa z dnia 16 września 1982 r. Prawo spółdzielcze (Dz.U. z 2021 r. poz. 648);
3. Ustawa z dnia 4 października 2018 r. o spółdzielniach rolników (Dz.U. poz. 2073);
4. Ustawa z dnia 10 kwietnia 1997 r. – Prawo energetyczne (Dz.U. z 2021 r. poz. 716);
5. Ustawa z dnia 14 czerwca 1960 r. – Kodeks postępowania administracyjnego (Dz.U. z 2021 r. poz. 735);
6. Ustawa z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (Dz.U. z 2020 r. poz. 1427, z późn. zm.).

Ustawodawca przewiduje, że członkowie spółdzielni energetycznej będą uczestniczyć w obrocie energii elektrycznej „handlując” nią pomiędzy sobą w celu zaspokojenia potrzeb własnych, tj. producenci-członkowie będą mogli przekazywać wyprodukowane nadwyżki energii konsumentom-członkom, którzy mają niedobory, aby w ten sposób zapewnić ustawowe zaspokojenie co najmniej 70% zapotrzebowania całej spółdzielni z energii elektrycznej wyprodukowanej przez członków spółdzielni.

Zasady „obrotu energią elektryczną” w ramach spółdzielni energetycznej muszą być ustalone przez samych spółdzielców, tak aby były one korzystne dla wszystkich członków spółdzielni. Wymaga to wypracowanie i przyjęcie zasad „obrotu”. Ustawodawca pozostawił członkom spółdzielni wypracowanie zasad i wynikających z tych zasad algorytmu wg. którego koszty, korzyści i ryzyka będą dzielone.

Możliwość  „obrotu energią elektryczną” czyli tworzenia lokalnego rynku energii w ramach spółdzielni energetycznej stwarza de facto zbiorową formę prosumencką, potencjalnie przynoszącą wszystkim spółdzielcom korzyści w postaci niższych cen energii elektrycznej oraz pewności dostaw. Aby te korzyści osiągnąć, zadanie spółdzielni polega w szczególności na bilansowaniu producentów i konsumentów energii elektrycznej w czasie rzeczywistym w celu zapewnienia w najwyższym rozmiarze autokonsumpcji w ramach spółdzielni, tak aby spółdzielnia jak najmniej energii elektrycznej odprowadzała do sieci w wyniku nadprodukcji i jak najmniej kupowała od operatorów sieci w okresach deficytu.

Należy pamiętać, że ilekroć jest mowa o handlu detalicznym (czyli sprzedaży do więcej niż jednego obiorcy końcowego) mamy do czynienia z obrotem energią. Bezpośrednia sprzedaż energii przez podmiot, który wytworzył daną energię jest definiowana jako sprzedaż. Wykonywanie typowej działalności gospodarczej (czyli dla chęci osiągnięcia zysku) zarówno w zakresie obrotu, jak i wytwarzania, a następnie sprzedaży energii podlega odpowiednim regulacjom.

O ile zasady wytwarzania a następnie sprzedaży energii elektrycznej w odniesieniu do podmiotów działających w ramach spółdzielni lub poza nią nie różnią się, o tyle w kwestii obrotu energią wewnątrz spółdzielni wyprowadzono istotne zmiany.

Na co należy zwrócić uwagę to fakt, że zmiana ustawy Prawo energetyczne z dnia 20 maja 2021 r. w art. 32 ust. 1 pkt 4 lit. e doprecyzowała przepisy w zakresie obrotu energią w ramach spółdzielni energetycznej. Wprowadzona zmiana zwalnia z obowiązku uzyskania koncesji (a także innych wymogów z tym związanych)  na obrót paliwami gazowymi oraz energią elektryczną przez spółdzielnię energetyczną, dokonywany w ramach działalności prowadzonej na rzecz wszystkich odbiorców należących do tej spółdzielni (czyli na rzecz członków spółdzielni).

Proces zawiązywania spółdzielni energetycznej należy rozpocząć od spełnienia wymagań przepisów prawa regulujących ogólne zasady zakładania i funkcjonowania spółdzielni, tj. ustawy prawo spółdzielcze (Ustawa z dnia 16 września 1982 r. Prawo spółdzielcze)[1] oraz ustawy o spółdzielniach rolników (Ustawa z dnia 4 października 2018 r. o spółdzielniach rolników).[2]

Rejestracja składa się z dwóch etapów. Etap pierwszy to spełnienie wymogów prawa spółdzielczego i złożenie wniosku do Krajowego Rejestru Sądowego (KRS)  w celu zarejestrowania podmiotu prawnego w rejestrze przedsiębiorców. Wymaga to minimum 10 osób fizycznych lub co najmniej 3 podmioty prawne. Do wniosku należy dołączyć wszystkie niezbędne dokumenty, w tym m. in. statut. Na tym etapie spółdzielnia nie musi spełniać wszystkich wymogów przewidzianych dla spółdzielni energetycznej przez Krajowy Ośrodek Wsparcia Rolnictwa (KOWR), który prowadzi rejestr spółdzielni energetycznych. W rejestrze KRS, spółdzielnia energetyczna może mieć w nazwie, że jest spółdzielnią energetyczną – ale stanie się dopiero faktyczną spółdzielnią energetyczną po weryfikacji KOWR.

Etap drugi dotyczy złożenie wniosku o wpis do rejestru spółdzielni energetycznych prowadzonych przez KOWR. Wymaga to spełnienie warunków regulujących spółdzielnię energetyczną określonych w ustawie z dnia 20 lutego 2015 r. o odnawialnych źródłach energii (Dz.U. z 2021 r. poz. 610) oraz ustawie z dnia 10 kwietnia 1997 r. – Prawo energetyczne (Dz.U. z 2021 r. poz. 716). Potwierdzeniem pozytywnej weryfikacji jest wpis spółdzielni w rejestrze spółdzielni energetycznych.

Szczegółowe informacje dotyczące ww. zatwierdzenia oraz niezbędne wzory formularzy zostały udostępnione na stronie internetowej KOWR: https://www.kowr.gov.pl/odnawialne-zrodla-energii/spoldzielnie-energetyczne

KOWR przygotował broszurę opisującą formalności związane z zakładaniem i rejestrowaniem spółdzielni energetycznej: https://www.kowr.gov.pl/uploads/pliki/wydawnictwa/2020/broszura_Spoldzielnie_Energetyczne_12.2020.pdf

[1] https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WDU19820300210

[2] https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WDU20180002073

Generalne zasady zakładania spółdzielni zostały zdefiniowane w ustawie z dnia 16 września 1982 r. – Prawo spółdzielcze lub w ustawie z dnia 4 października 2018 r. o spółdzielniach rolników. Określają one ogólne zasady powoływania i odwoływania członków spółdzielni. Natomiast ustawa z dnia 20 lutego 2015 r. określa szczegółowe warunki wykonywania działalności przez taką spółdzielnię, jako spółdzielnię energetyczną.

Członkiem spółdzielni energetycznej może być każdy podmiot posiadający umowę o przyłączenie do sieci, o której mowa w art. 7 ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. – Prawo energetyczne, znajdujący się na terenie działalności SE.

Taki zapis znajduje się w projekcie rozporządzenia Ministra Klimatu i Środowiska w sprawie dokonywania rejestracji, bilansowania i udostępniania danych pomiarowych oraz rozliczeń spółdzielni energetycznych, który jest jeszcze na etapie uzgodnień.

Członkiem spółdzielni energetycznej może być także gmina oraz jej jednostki organizacyjne.  Natomiast warto podkreślić, że wszyscy członkowie spółdzielni energetycznej mają równe prawa i obowiązki, zatem nie przewiduje się dodatkowych zachęt dla gmin, w celu przystąpienia do spółdzielni energetycznej. Samorządy terytorialne są ustawowo odpowiedzialne za sprawy publiczne o znaczeniu lokalnym oraz zaspokajanie zbiorowych potrzeb wspólnoty m.in. w zakresie zaopatrzenia w energię elektryczną i cieplną oraz paliwa gazowe, a także ochronę środowiska.

Stanowisko Działu Prawnego Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi zawarte w piśmie z dnia 19 stycznia 2022, przytaczamy poniżej:

…Jak stanowi art. 2 ust. 2 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2021 r. poz. 1372, z późn. zm.) gmina posiada osobowość prawną. Zgodnie z art. 2 pkt 33a ustawy z dnia 20 lutego 2015 r. o odnawialnych źródłach energii (Dz. U. z 2021 r. poz. 610, z późn. zm.; dalej jako „u.o.z.e.”) spółdzielnia energetyczna oznacza spółdzielnię w rozumieniu ustawy z dnia 16 września 1982 r. – Prawo spółdzielcze (Dz. U. z 2020 r. poz. 275,z późn. zm.; dalej jako „p.s.”) lub ustawy z dnia 4 października 2018 r. o spółdzielniach rolników (Dz. U. poz. 2073), której przedmiotem działalności jest wytwarzanie energii elektrycznej lub biogazu, lub ciepła, w instalacjach odnawialnego źródła energii i równoważenie zapotrzebowania energii elektrycznej lub biogazu, lub ciepła, wyłącznie na potrzeby własne spółdzielni energetycznej i jej członków, przyłączonych do zdefiniowanej obszarowo sieci dystrybucyjnej elektroenergetycznej o napięciu znamionowym niższym niż 110 kV lub sieci dystrybucyjnej gazowej, lub sieci ciepłowniczej.

Stosownie zaś do art. 38c ust. 1a u.o.z.e. ilekroć w niniejszym rozdziale jest  mowa o członku spółdzielni energetycznej, należy przez to rozumieć podmiot, którego instalacja jest przyłączona do sieci dystrybucyjnej elektroenergetycznej. Kryterium wyróżniającym spółdzielnię energetyczną spośród innych spółdzielni (lub spółdzielni rolników) jest jedynie przedmiot działalności.

Spółdzielnia energetyczna nie cechuje się natomiast odrębnościami co do kręgu podmiotów, które mogą być jej członkami. Nie można uznać, aby sposób określenia przedmiotu działalności i definicja członka spółdzielni energetycznej wykluczały gminę z grona podmiotów, które mogą być członkami  spółdzielni energetycznej: gmina posiada zapotrzebowanie na energię elektryczną w celu realizowania zadań służących zaspokajaniu zbiorowych potrzeb wspólnoty samorządowej,     a instalacja gminy (jej jednostek organizacyjnych) jest przyłączona do sieci dystrybucyjnej elektroenergetycznej.

Dlatego w zakresie określenia kręgu podmiotów, które mogą być członkami spółdzielni energetycznej, bezpośrednie zastosowanie mają przepisy p.s. (a w przypadku spółdzielni rolników: przepisy ustawy z dnia 4 października 2018 r.).

Zgodnie z art. 15 § 2 p.s. członkiem spółdzielni może być każda osoba fizyczna o pełnej zdolności do czynności prawnych, która odpowiada wymaganiom określonym w statucie, chyba że ustawa stanowi inaczej. Natomiast stosownie do art. 15 § 4 p.s. członkami spółdzielni mogą być również osoby prawne, o ile statut nie stanowi inaczej. Prawo spółdzielcze dopuszcza, a treść statutu decyduje o tym, czy członkami spółdzielni mogą być wyłącznie osoby fizyczne bądź wyłącznie osoby prawne, czy też fizyczne i prawne (…) Spółdzielnia ma pełną swobodę ustanawiania w statucie wymagań, jakim muszą odpowiadać osoby ubiegające się o członkostwo (A. Stefaniak [w:] Komentarz do ustawy – Prawo spółdzielcze [w:] Prawo spółdzielcze. Ustawa o spółdzielniach mieszkaniowych. Komentarz, wyd. XIV, Warszawa 2018, art. 15). Przepisy p.s. nie wprowadzają więc w tym względzie żadnych ograniczeń. Rozstrzygający jest statut spółdzielni, który powinien określać m.in. zasady i tryb przyjmowania członków, wypowiadania członkostwa, wykreślania i wykluczania członków (art. 5 § 1 pkt 5 p.s.).

Odmiennie kształtuje się natomiast sytuacja w przypadku spółdzielni działających na podstawie ustawy z dnia 4 października 2018 r. o spółdzielniach rolników. Członkami takiej spółdzielni może być jedynie określona kategoria osób fizycznych i prawnych prowadzących gospodarstwo rolne, działalność rolniczą lub działalność związaną z produktami rolnymi ściśle określoną w art. 4 ust. 1 tej ustawy. Wydaje się, że gmina jako jednostka samorządu terytorialnego nie mieści się w tej grupie, dlatego nie może być członkiem spółdzielni działającej na podstawie ustawy z dnia 4 października 2018 r. o spółdzielniach rolników.

Z uwagi na potencjał organizacyjny, techniczny i kadrowy, doświadczenie, a także posiadane zaufanie publiczne, Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi przewiduje, że gminy będą głównym inicjatorem i koordynatorem działań w zakresie zakładania i funkcjonowania spółdzielni energetycznej. Praktycznie, gmina może uczestniczyć poprzez jednostkę samorządu terytorialnego (JST) czy też spółką gminną.

Z punktu widzenia samorządu, umożliwienie obrotu energią  elektryczną pomiędzy członkami spółdzielni czyni spółdzielnię bardzo atrakcyjną dla działań na rzecz poprawy jakości życia mieszkańców i rozwoju gminy. Spółdzielnia umożliwia korzyści tym, którzy nie mieli dotychczas możliwości prowadzenia działalności na zasadzie prosumenta indywidualnego. Mechanizm obrotu energii elektrycznej w ramach spółdzielni jest atrakcyjny dla wszystkich członków w obliczu rosnących cen, ponieważ obrót ten ogranicza koszty dostaw energii dla wszystkich zaangażowanych.

Warto również podkreślić, że we wielu gminach wiejskich, to właśnie gmina jest największym producentem i konsumentem energii elektrycznej, a więc to gmina w dużej mierze kształtuje lokalny rynek energii i może być impulsem dla jego rozwoju. Jednak rola gminy również, to również animacja i mobilizacja osób fizycznych i prawnych do rozważenia możliwości i korzyści, które spółdzielnia energetyczna może przynieść mieszkańcom. Warto pamiętać, że spółdzielnie energetyczne nie powstaną bez animacji i wsparcia, w szczególności na etapie, na którym jeszcze nie ma funkcjonujących spółdzielni energetycznych w Polsce. Animacyjna rola gminy w kształtowania lokalnego rynku energii nie przesądza o udziale gminy lub jej jednostek organizacyjnych w spółdzielni energetycznej.

Spółdzielnie energetyczne różnią się od klastrów energetycznych tym, że mają osobowość prawną z wszelakimi konsekwencjami tego faktu.

Polityczne priorytety, programy wsparcia oraz regulacje prawne dotyczące spółdzielni energetycznych w innych krajach Unii Europejskiej, w tym też w Polsce, są kształtowane przez Dyrektywę Unii Europejskiej w sprawie Odnawialnych Źródeł Energii (w skrócie “RED II”). Spółdzielnie energetyczne nie zostały wyszczególnione expressis verbis w tej dyrektywie, która w art. 2 pkt 16 odnosi się do „społeczności energetycznych” jako podmiotu prawnego dla realizacji wspólnych lub opartych na współpracy prosumenckiej przedsięwzięć w zakresie OZE, o czym mowa poniżej (Art. 2, pkt 16):

W polskiej polityce, programach i regulacjach prawnych, spółdzielnie energetyczne są traktowane jako rodzaj „społeczności energetycznej”, która jest zgodna z Dyrektywą RED II. Na ten moment, nie ma w naszym kraju przepisów prawnych umożliwiających tworzenie innych rodzajów „społeczności energetycznych”.

Ponad 20-letnie doświadczenia ze spółdzielniami energetycznymi w Niemczech wykazuje, że polityka krajowa, zachęty i regulacje prawne odgrywają kluczową (być może decydującą) rolę w kształtowaniu roli spółdzielni energetycznych w lokalnej produkcji energii w oparciu o OZE, determinując równocześnie koszty i korzyści działalności w ramach tej formy prawnej.

W Niemczech polityka krajowa jednak opiera się na taryfach gwarantowanych dla spółdzielni energetycznych, a zatem nie można mówić o kształtowaniu lokalnego rynku energii w Niemczech, a jedynie o lokalnej produkcji energii w oparciu o OZE.  Ze względu na pewną stopę zwrotu wynikającą z prowadzonej polityki taryf gwarantowanych, spółdzielnie energetyczne są postrzegane w Niemczech jako bezpieczne inwestycje i w związku z tym stanowią instrument dla wspomagania rozwoju na szczeblu lokalnym. Oznacza to, że spółdzielnie energetyczne w Niemczech muszą wprowadzać do sieci całą energię elektryczną produkowaną przez siebie. Członkowie spółdzielni energetycznej nie mają możliwości prowadzenia prosumenckiej działalności polegającej na obrocie energią elektryczną wewnątrz spółdzielni. Pomimo priorytetu „społeczności energetycznej” w polityce energetycznej i regulacjach prawnych Unii Europejskiej, w Niemczech nie ma możliwości obrotu energii elektrycznej ani jej współdzielenia w pomiędzy członkami spółdzielni.

W Polsce, przyjęto zupełnie inny model spółdzielni energetycznej bez taryf gwarntowanych, który opiera się na rozwoju lokalnego rynku energii czyli umożliwianie obrotu energii elektrycznej w obrębie spółdzielni energetycznej. Takich rozwiązań nie ma w ustawodawstwie niemieckim, a więc pod względem rozwoju lokalnego rynku energii, niemieckie doświadczenia nie są przydatne dla nas w Polsce. W Polsce kształtujemy własny, autorski model spółdzielni energetycznej.

Spółdzielnia jako podmiot może pełnić rolę „hubu”, zbierającego dane pomiarowe od członków spółdzielni, zakładając że członkowie spółdzielni energetycznej mogą „dzielić się” wyprodukowaną energią w celu pokrycia potrzeb własnych. Obrót wewnętrzny jest realizowany bez potrzeby posiadania koncesji „na obrót energią elektryczną”. Spółdzielnia jest też podmiotem, który rozlicza się zewnętrznie z dostawcą energii na terenie, na którym funkcjonuje.

Obrót energią elektryczną pomiędzy członkami danej spółdzielni energetycznej nie podlega koncesjonowaniu. Zatem o sposobie wewnętrznych rozliczeń pomiędzy poszczególnymi członkami (tj. producentami i odbiorcami energii) zdecyduje sama spółdzielnia energetyczna. Zasady rozliczeń członków spółdzielni energetycznej powinny zostać uregulowane w regulaminie przewidzianym w statucie spółdzielni lub drodze uchwały. Czyli to członkowie spółdzielni ustalają wspólnie jak będą się rozliczać z wyprodukowanej i zużytej w ramach spółdzielni energii. Praktyczne doświadczenia wskazują, że najlepszy sposób na regulowanie wewnętrznych rozliczeń jest za pośrednictwem umów spółdzielnia-członek. Nie musi to stanowić elementu statutu, bo to będzie utrudniać elastyczne reagowania na zmiany na rynku energii. Kluczowe jest wypracowanie i przyjęcie modelu rozliczeń wewnętrznych, który jest dopasowany do potrzeb, uwarunkowań i możliwości podmiotów wchodzących w skład spółdzielni.

Oczywiście należy przeanalizować różne warianty i wybrać ten, który będzie najbardziej odpowiadał danej społeczności. Jednym z takich możliwych wariantów może być zakup przez spółdzielnię energetyczną energii elektrycznej od wszystkich wytwórców należących do danej spółdzielni a następnie odsprzedaż do odbiorców z tej spółdzielni. Wszystkie dane niezbędne do takiego rozliczenia (ilość energii elektrycznej wprowadzona do sieci przez poszczególnych wytwórców, ilość pobranej energii przez poszczególnych odbiorców, stawki taryfowe) powinny zostać dostarczone przez sprzedawcę energii w ramach okresowego rozliczenia. Rolą spółdzielni będzie ustalenie ile należy zapłacić wytwórcom (uwzględniając różnego rodzaju technologie i wielkość instalacji) oraz ile powinni zapłacić odbiorcy (uwzględniając ich dotychczasowe koszty) aby wszyscy członkowie spółdzielni energetycznej odnosili korzyści.

Przepisy jasno określają, który podmiot i na jakich zasadach może sprzedawać energię elektryczną. Co do zasady są to podmioty, które prowadzą działalność gospodarczą w tym zakresie. Jeśli podmiot nie prowadzi dzielności gospodarczej (np. osoba fizyczna będąca dziś prosumentem, lub jednostka samorządu terytorialnego), taki podmiot również w spółdzielni energetycznej jeśli nie będzie prowadził działalności gospodarczej, nie będzie mógł dokonywać sprzedaży. Natomiast będzie mógł przekazywać swoje nadwyżki energii dla pozostałych członków spółdzielni oraz obierać energię (czy 100%; czy tak jak w przypadku prosumentów 70-80%) w okresach kiedy jego instalacja nie będzie pracowała. Wówczas to inni członkowie spółdzielni powinni ponieść koszty wytworzenia tej ilości energii elektrycznej lub pozyskania z rynku.

Obrót energią w ramach spółdzielni energetycznej  co do zasady powinien polegać na przeniesieniu kosztów wytworzenia energii na odbiorców bez generowania dodatkowej marży. Zatem tego rodzaju działalność nie będzie typową dzielnością gospodarczą wykonywaną przez przedsiębiorstwa energetyczne, które kupują energię taniej i sprzedają ją drożej osiągając zysk. Dlatego obrót energią w ramach spółdzielni energetycznej (wykonywany np. przez zarząd spółdzielni lub inny do tego powołany podmiot), zgodnie z celem założenia spółdzielni, nie powinien przynosić dla tego podmiotu dochodu a jedynie umożliwić sprawiedliwą dystrybucję korzyści wśród członków danej spółdzielni.

Podstawą dokonywania rozliczeń pomiędzy członkami spółdzielni energetycznej będą dane przekazywane przez sprzedawcę[1] zobowiązanego lub wybranego.

[1] art. 38c ust. 9 ustawy OZE: Sprzedawca, o którym mowa w art. 40 ust. 1a, informuje spółdzielnię energetyczną o ilości rozliczonej energii, o której mowa w ust. 3, zgodnie z okresami rozliczeniowymi przyjętymi w umowie kompleksowej, oraz przesyła spółdzielni energetycznej szczegółowe zestawienie ilości rozliczonej energii z podziałem na poszczególnych jej członków

Obrót energią elektryczną w celu „dzielenia się”  pośród członków spółdzielni energetycznej nie jest zaliczony do sprzedaży, która jest obwarowana wymogiem koncesji. Możliwość obrotu energii elektrycznej w ramach spółdzielni energetycznej to jeden z elementów regulacji, która Polska zobowiązała się implementować jako konsekwencji dyrektywy Unii Europejskiej RED II.

Nie. Zasady opodatkowania dzielności gospodarczej w zakresie wytwarzania energii elektrycznej, VAT, itp. nie zmieniają się

Zgodnie z założeniem spółdzielni energetycznej, obrót energią elektryczną pomiędzy członkami spółdzielni nie ma na celu generowanie zysków w postaci marży, ale umożliwienie optymalną dystrybucję korzyści wśród członków spółdzielni. Co do zasady Spółdzielnia nie ma być miejscem generowania nowej działalności gospodarczej gminy rozumianej jako centrum generowania marży. Członkowie spółdzielni energetycznej ustalają zasady rozliczania obrotu energii elektrycznej pomiędzy sobą. Różne modele są możliwe.

Tak. Z przepisów odnośnie spółdzielni wynika, że prawa i obowiązki wynikające z członkostwa w spółdzielni energetycznej są dla wszystkich członków równe. Podstawową zasada, wynikająca z przepisów ustawy – Prawo spółdzielcze, stanowi, że Prawa i obowiązki wynikające z członkostwa w spółdzielni są dla wszystkich członków równe (art. 18 par. 1). Ogólne prawa i obowiązki członków spółdzielni są także określone w tej ustawie – jak np. prawo uczestniczenia w walnym zgromadzeniu lub zebraniu grupy członkowskiej, czy obowiązek przestrzegania przepisów prawa, postanowień statutu i opartych na nich regulaminów. Natomiast w statucie spółdzielni energetycznej możliwe jest określenie szczególnych praw i obowiązków jej członków.

Na ten moment nie ma takiej możliwości i raczej nie przewiduje się takie możliwości w pracach legislacyjnych. Niewątpliwie sprzedaż nadwyżek energii elektrycznej do sieci przez spółdzielnię energetyczną uczyniłoby ją bardzo atrakcyjną formą działalności. Natomiast należy pamiętać, że celem spółdzielni energetycznej to przede wszystkim poprawa jakości życia na wsi wśród środowisk, które dotychczas nie mogły skorzystać z indywidualnych rozwiązań prosumenckich. Należy również mieć na uwadze, że możliwość sprzedaży nadwyżek przyniesie ze sobą realne zagrożenie tworzenia spółdzielni energetycznych wyłącznie jako przedsięwzięcie wykorzystujące przepisy do działalności spekulacyjnej np. przeznaczenie 5 % wyprodukowanej energii elektrycznej do obrotu wewnętrznego, a 95 % do sprzedaży do sieci. Obecne regulacje zakładają maksymalizowanie autokonsumpcji poprzez optymalizowanie równowagi pomiędzy produkcją a konsumpcją energii elektrycznej członków spółdzielni energetycznej, przynosząc im w ten sposób konkretne i wymierne korzyści.

Należy pamiętać, że pierwsze spółdzielnie energetyczne są dopiero na etapie organizowania się. Dopiero po pewnym czasie od uruchomienia pierwszych spółdzielni będzie możliwe określenie jakie zmiany w przepisach należy wprowadzić, aby poprawić ich funkcjonowanie, w tym opłacalność. Obowiązujące przepisy prawa w zakresie funkcjonowania spółdzielni energetycznych stawiają na efektywne zarządzanie energią wyprodukowaną w ramach spółdzielni energetycznej. Oznacza to, że największe korzyści we wspólnym wytwarzaniu i zużywaniu energii elektrycznej będzie miała ta spółdzielnia, która będzie na bieżąco dostosowywała produkcje do zapotrzebowania energetycznego swoich członków i nie będzie oddawała części nadwyżek w postaci opustu.

Wysokość przychodów na jakie może liczyć dziś wytwórca energii elektrycznej od swoich odbiorców (równowartość ceny energii elektrycznej + części kosztów zmiennych dystrybucji – przy założeniu godzinowego zbilansowania) jeśli zdecyduje się na wspólne rozliczanie w ramach spółdzielni energetycznej, wydaje się najbardziej atrakcyjną pod względem finansowym formą działalności. Dodatkowo należy pamiętać o możliwości uzyskania wsparcia inwestycyjnego oraz nieograniczony okres obowiązywania zasad rozliczeń w ramach spółdzielni energetycznej.

Aktualne wersja projektu znajduje się na stronie Rządowego Centrum Legislacyjnego.

https://legislacja.rcl.gov.pl/projekt/12341450/katalog/12748902#12748902

Operator systemu dystrybucyjnego elektroenergetycznego jest obowiązany niezwłocznie zawrzeć ze spółdzielnią energetyczną umowę o świadczenie usług dystrybucji.

Obrót energii elektryczne wewnątrz spółdzielni odbywa się na zasadach uzgodnionych pomiędzy spółdzielcami. To spółdzielcy mogą wybrać najbardziej korzystny dla nich model biznesowy dla funkcjonowania lokalnego rynku energii jakim jest obrót energii elektrycznej pomiędzy spółdzielcami.  W początkowe fazie, przy nie wielkiej liczby spółdzielców, rozliczenia mogą być wykonywane „ręczne”, ale docelowo niezbędny jest system informatyczny.

Ustawowo sprzedawcy energii w zakresie udostępniania danych pomiarowych, mają obowiązek wskazać dane na podstawie których spółdzielnia energetyczna mogłaby spróbować zaplanować zapotrzebowanie na energię oraz dostosować do niego produkcję. Natomiast od strony praktycznej wskazane jest wykorzystanie narzędzi informatycznych.

Aktualnie montowane licznik zdalnego odczytu umożliwiają rejestrowanie danych z częstotliwością zbliżoną do rzeczywistej (z częstotliwością minimum co 15 min). Są również oferowane rozwiązania, teleinformatyczne, które umożliwiają odczyt i przesył informacji we wskazane miejsce, czyli np. do ośrodka decyzyjnego odpowiedzialnego w spółdzielni energetycznej za sterowanie ilością produkowanej energii lub zużyciem energii przez niektóre urządzenia.

Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi udostępniło 2 prezentacje

• Prezentacja: „Spółdzielnia energetyczna – co to właściwe jest?”[1]
• Prezentacja: „Spółdzielnia energetyczna jako element lokalnego rynku energii” z konferencji Krajowego Ośrodka Wsparcia Rolnictwa[2]

[1] https://powietrze.opolskie.pl/wp-content/uploads/2021/04/4_Spoldzielnie-energetyczne-szansa-na-rozwoj-obszarow-wiejskich.pdf

[2]https://www.kowr.gov.pl/uploads/pliki/oze/szkolenia%20oze/konferencja/4.%20Sp%C3%B3%C5%82dzielnia%20energetyczna%20jako%20element%20lokalnego%20rynku%20energii.pdf

Korzyści i zachęty dla spółdzielni energetycznych wynikają z zapisów wprowadzonych do prawa energetycznego, tj. zgodnie z art. 38c pkt 13 ustawy z dnia 20 lutego 2015 r. o odnawialnych źródłach energii – brak opłaty OZE, brak opłaty mocowej, brak opłaty kogeneracyjnej, brak akcyzy przy mocy zainstalowanej OZE nie większej niż 1MW).

Na pierwszy rzut oka, magazynowanie energii elektrycznej w sieci jest mniej atrakcyjne dla spółdzielni energetycznych (współczynnik 0,6) w porównaniu do prosumentów indywidualnych (współczynnik 0,7 – 0,8). Wydawałoby się, że zmiana współczynnika magazynowania na korzyść spółdzielni energetycznej uczyniłaby tą formę zdecydowanie bardziej atrakcyjną. Należy jednak mieć na uwadze, że regulacje dotyczące prosumentów indywidualnych w obecnym kształcie nie zostaną utrzymane, m.in. dlatego że błędnie przyjęło się, że sieć ma za zadanie magazynować niewykorzystaną energię elektryczną.

W przyszłości, kluczem będzie maksymalizacja autokonsumpcji, a wszelkiego rodzaju „przemywiarowania” instalacji (potrzebuję rzeczywiści 10 kW, ale założę 15kW, bo i tak zmagazynuję w sieci) stracą sens ekonomiczny. Zmiany współczynnika, nie są obecnie rozważane, tym bardziej że model rozliczeniowy spółdzielni energetycznej nie jest limitowany czasowo.  Należy pamiętać, że współczynnik 0,6 dla spółdzielni energetycznych jest zapisany ustawowo i nie wiąże się z ograniczeniami czasowymi (tak jak w przypadku prosumentów indywidualnych).

Aktualnie nie jest rozważane podwyższenie współczynnika opustu dla spółdzielni energetycznych. Należy pamiętać, że spółdzielnia energetyczna ma większą niż prosumenci indywidualni możliwość elastycznego działania, w tym zarządzania produkowaną i zużywaną w ramach spółdzielni energią.  Mogą do niej należeć podmioty o różnym profilu wytwarzania i wykorzystania energii elektrycznej, w związku z tym w ramach spółdzielni istnieje bardzo duża szansa na zbilansowanie bieżącej produkcji energii do aktualnego zapotrzebowania. Tym samym przy dobrze zarządzanej produkcji oraz konsumpcji energii opusty mogą w ogólne nie być naliczane. Wysokość opustu ma zachęcić SE do jak największej autokonsumpcji, zaś wykorzystanie sieci jako magazynu energii powinno być minimalne. Dlatego tak istotne jest rozpoznanie wielkości i zmienności zapotrzebowania na energię przez spółdzielnie energetyczną i dopasowanie do tego odpowiednich instalacji OZE.

Spółdzielnie energetyczne mogą być zakładane jedynie w przypadku gmin wiejsko-miejskich albo wiejskich. Gminy mogą ale nie muszą być członkami spółdzielni energetycznej. Nie przewiduje się korzyści dla gmin z tytułu udziału w spółdzielni energetycznej. Zachęty i przywileje zostały zdefiniowane w ustawie regulującą spółdzielnie energetyczne.

Polska przeżywa w ostatnich latach boom „prosumentów indywidualnych” w zakresie odnawialnych źródeł energii, szczególnie w odniesieniu do fotowoltaiki dzięki programom dotacyjnym na szczeblu krajowym i regionalnym. Rząd jednak  ograniczy zachęty i wypracowuje sposoby skłonienia prosumentów indywidualnych do pokrywania kosztów magazynowania energii (koszty ponoszą sprzedawcy energii elektrycznej). Warto zauważyć, że wiele gmin, w tym gminy uczestniczące w projekcie RENALDO, inwestowały w odnawialne źródła energii w formule „prosumenta indywidualnego”. Dzięki temu, we wielu przypadkach prosumenci w znacznym stopniu zaspakaja swoje potrzeby energetyczne.

Na dzień dzisiejszy, korzyści dla prosumentów indywidualnych są bardziej atrakcyjne niż korzyści wynikające z przynależności do spółdzielni energetycznej. Dlatego też spółdzielnie energetyczne stanowią przede wszystkim szansę dla tych, którzy nie mogli dołączyć do grona prosumentów indywidualnych w ostatnich latach (np. ponieważ nie są właścicielami nieruchomości).

Rozważając korzyści spółdzielni energetycznej jako prosumenta zbiorowego, należy mieć na uwadze fakt, że (1) w spółdzielni energetycznej nie ma ograniczeń czasowych w zakresie zachęt, przywilejów ustawowych tak jak to ma miejsce w przypadku prosumentów indywidualnych; (2) tworząc lokalny rynek energii w formie spółdzielni energetycznej zabezpieczamy dostawy energii elektrycznej, kształtujemy korzystne ceny energii w obliczu rosnących cen energii elektrycznej dostarczanej przez sprzedawców energii, (3) samorządy mogą przeznaczyć nadwyżki wyprodukowanej przez siebie energii nie tylko na autokonsumpcję, ale również dla potrzeb osób wykluczanych energetycznie.

Spółdzielnia energetyczna to rozwiązanie zgodne z pojęciem „społeczności energetycznych OZE” zawartym w Dyrektywie UE RED II, które zostało dokładnie określone w ustawie OZE. Spółdzielnia jest traktowana jako forma tzw. prosumenta zbiorowego OZE.

W Polsce, ustawodawca określił precyzyjny mechanizm rozliczeniowy dla Spółdzielni Energetycznej zbliżony do systemu opustów prosumenckich, który jest bardzo korzystny dla Spółdzielni Energetycznej. Warto zaznaczyć, że system opustów dla prosumentów indywidualnych zakończy się z dniem 31.03.2022 (patrz niżej), natomiast w przypadku Spółdzielni Energetycznych będzie on kontynuowany w nieco zmodyfikowanej formie.

Kluczowym elementem który wyróżnia spółdzielnie energetyczną na tle innych społeczności energetycznych i rozwiązań zbiorowych (takich jak np. klastry) jest model rozliczeń dokładnie sprecyzowany w ustawie OZE. Zgodnie z intencją ustawodawcy, rolą spółdzielni energetycznych jest tworzenie przez uczestniczących spółdzielców lokalny rynek energii w oparciu o rozproszone OZE, w sposób który zapewnia jego uczestnikom dostęp do energii po konkurencyjnych cenach.

Spółdzielnia energetyczna to narzędzie dla bilansowania produkcji energii z potrzebami własnymi członków spółdzielni energetycznej. W uproszczeniu energia elektryczna wytworzona w jednym punkcie poboru i zużyta w innym punkcie poboru na potrzeby własne w zdefiniowanej spółdzielni energetycznej, traktowana jest jako energia na potrzeby własne w stosunku do której nie nalicza się opłat za usługę dystrybucji, których wysokość zależy od ilości pobranej energii elektrycznej przez wszystkich wytwórców i odbiorców spółdzielni energetycznej.

Indywidualne korzyści z udziału w lokalnym rynku energii w ramach Spółdzielni Energetycznej wynikają przede wszystkich z oszczędności uzyskanych poprzez rozliczanie zbiorowe oparte na bilansowaniu produkcji i konsumpcji energii, tj. auto-konsumpcji. Ponadto od w/w energii elektrycznej nie nalicza się takich opłat jak: opłata OZE, opłata mocowa, opłata kogeneracyjna oraz nie stosuje się obowiązków umarzania świadectw pochodzenia, czyli tzw. zielonych, błękitnych i białych certyfikatów.

Rozliczenie tej energii następuje w cyklach godzinowych. Nadwyżka godzinowa energii wprowadzonej do sieci w stosunku do pobranej z sieci rozliczana jest przez sprzedawcę zobowiązanego w systemie 1:0,6^[1], natomiast niedobory są po prostu kupowane przez spółdzielnię energetyczną od sprzedawcy zobowiązanego, który dokonuje rozliczeń spółdzielni jako całość.

Opisany model rozliczeń jest korzystny dla członków spółdzielni energetycznej, ponieważ energia wprowadzona do sieci i pobrana z sieci przez wszystkich członków spółdzielni traktowana jest jako potrzeby własne, od których nie nalicza się wielu opłat, natomiast nadwyżka godzinowa rozliczana jest przez sprzedawcę w stosunku 1:0,6. Taka mechanizm powoduje, że najkorzystniejszy model spółdzielni powinien uwzględniać w jak największym stopniu autokonsumpcję w profilu godzinowym, czyli pokrycie zapotrzebowania spółdzielni  własną produkcją energii.

Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi aktywnie wspiera inicjatywy Spółdzielni Energetycznych, co działa na ich korzyść. W Krajowym Planie Odbudowy (KPO) przewidziane zostały programy wspierające finansowo Spółdzielnie Energetyczne. Spółdzielnie Energetyczne jako lokalne społeczności energetyczne są postrzegane jako element transformacji rynku energii.

Kolejnym czynnikiem przemawiającym za powstawaniem Spółdzielni Energetycznych jest sytuacja rynkowa na rynku energii, drożejące ceny uprawnień do emisji CO₂ oraz drożejące ceny energii elektrycznej i jej dystrybucji. Są to najistotniejsze biznesowe bodźce dla organizacji Spółdzielni Energetycznych. Po zakończeniu okresu zwrotu z inwestycji, koszty energii w spółdzielni energetycznej będą się kształtowały na poziomie ok. 10-20% obecnych kosztów energii a energia będzie pochodziła w minimum 70% z OZE (wymóg ten nie jest łatwy do osiągnięcia).

Kluczowa sprawa dla określenia korzyści indywidualnych z przynależności do Spółdzielni Energetycznej wynika z możliwości i potencjału optymalizowania bilansu energii, co wymaga z kolei dobranie optymalnego składu spółdzielców pod kątem bilansowania produkcji i konsumpcji energii.

Należy również uwzględnić fakt, że Spółdzielnia Energetyczna będzie miała trudności w pokryciu w skali roku, 70% potrzeb własnych z własnej produkcji energii z odnawialnych źródeł energii. Wskaźnik ten jest trudny do spełnienia w przypadku wytwarzania energii elektrycznej jedynie w oparciu o źródła fotowoltaiczne PV, dlatego przy projektowaniu spółdzielni energetycznych należy brać pod uwagę konieczność zastosowania innych źródeł np. biogazowni lub instalacji biomasowej.

[1] Na ten moment (31.01.2022) brak rozporządzenia w tym zakresie i jednoznacznej interpretacji w/w przepisów, natomiast znane są intencje Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi w tym zakresie.

Gminy powinny być moderatorami i animatorami procesów podnoszących jakość życia mieszkańców na swoim terenie. Tworzenie i wzmacnianie lokalnych rynków energii jest przykładem takiego procesu. Odnośnie spółdzielni energetycznych, gminy mogą je tworzyć, być członkami, ułatwiać ich powstawanie zachęcanie lokalnie działających osób i podmiotów do łączenia się w przedsięwzięciu budowania lokalnego rynku energii. Gminy zgodnie z prawem odpowiedzialne za sprawy publiczne o znaczeniu lokalnym oraz zaspokajanie zbiorowych potrzeb wspólnoty. Oznacza to, że sprawy zaopatrzenia mieszkańców w energię elektryczną i cieplną oraz paliwa gazowe, a także sprawy ochrony środowiska z tym związanych należy zaliczyć do spraw, którymi samorząd powinien się zajmować.

Ministerstwo Klimatu i Środowiska (MKiŚ) i Ministerstwo Rozwoju (MR) pracują nad różnymi formami prawnymi i organizacyjnymi dla społeczności energii odnawialnej zgodnie z Dyrektywą RED II, a więc spółdzielnie energetyczne nie są przewidzianej jako jedyna forma społeczności energii odnawialnej. Na ten moment formuła spółdzielni energetycznej jest najkonkretniej zdefiniowana forma społeczności energii odnawialnej w Polsce. Konkretne przepisy dotyczące innych form „społeczności energetycznych” nad którymi pracują MKiŚ i MR nie zostały jeszcze przekazane do uzgodnień międzyresortowych.

Beneficjenci spółdzielni energetycznej są określeni jako grupy docelowe w programach rozwoju wsi i rolnictwa (rolnicy, mieszkańcy wsi, gminy). Jednak ustawodawca nie określa, kto może być, a kto nie może być członkiem spółdzielni energetycznej. Członkowie spółdzielni energetycznych mogą ubiegać się indywidualnie o dofinansowanie swoich instalacji na ogólnych zasadach ogłaszanych programów wsparcia jak np.

• Agroenergia,
• Mój Prąd,
• Regionalne Programy Operacyjne,
• Krajowy Program Operacyjnych Infrastruktura i Środowisko (oraz jego następca)
• Krajowy Plan Odbudowy -Przewiduje wsparcie dla spółdzielni energetycznych jako społeczności wspólnie ubiegających się o sfinansowanie instalacji odnawialnych źródeł energii

W ramach Planu Strategicznego, za który odpowiada MRiRW planowane jest wsparcie dla najmniejszych instalacji OZE (biogazownie rolnicze i małe elektrownie wodne), które z jednej strony bezpośrednio wspierają produkcje rolniczą, a z drugiej tego rodzaju technologie umożliwiają sterowanie produkcją energii.

W ramach Planu Strategicznego, za który odpowiada MRiRW planowane jest wsparcie dla najmniejszych instalacji OZE (biogazownie rolnicze i małe elektrownie wodne), które z jednej strony bezpośrednio wspierają produkcje rolniczą, a z drugiej tego rodzaju technologie umożliwiają sterowanie produkcją energii.

Ministerstwo Klimatu i Środowiska (MKiŚ) planuje wprowadzenie przepisu dla Organizatorów Sieci Dystrybucyjnych (OSD), którzy mieliby rozwijać magazynowanie energii tam, gdzie kończy się sieć, w celu zwiększenia elastyczności. Pozwoli to na: (1) budynkom wielorodzinnym ze wspólną instalacją stać się prosumentami; oraz (2) budynkom w różnych lokalizacjach stać się prosumentami dzięki wirtualnego net meteringu. Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi nie  przewiduje, by spółdzielnie energetyczne, przynajmniej na początkowym etapie, tworzyły własną infrastrukturę sieciowej, ponieważ powinny on być nastawione na optymalniejsze wykorzystanie istniejących urządzeń i sieci.

Trudno wyobrazić sobie aby aktualni operatorzy systemów dystrybucyjnych elektroenergetycznych powierzyli by spółdzielniom energetycznym organizowanie dystrybucji na ich sieci. W sytuacji istnienia sieci elektroenergetycznych nie wydaje się zasadne aby spółdzielnia energetyczna organizowała obok własną sieć do dystrybucji energii elektrycznej. Odmiennie sprawa wygląda w przypadku sieci cieplnych i gazowych (biogazowych), które w bardzo niewielkim stopniu pokrywają obszary wiejskie. W tym zakresie spółdzielnia może podjąć się roli organizatora.

Infrastruktura sieci energetycznej, która w wielu częściach kraju wymaga modernizacji, stanowi i będzie stanowiła ograniczenie dla rozwoju lokalnych rynków energii, w tym też spółdzielni energetycznych.  Programy modernizacji sieci energetycznych są zatem priorytetem, natomiast nie ma na ten moment wyartykułowanych priorytetów geograficznych.  Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi nieustannie sygnalizuje konieczność doinwestowania obszarów wiejskich pod względem infrastruktury energetycznej, jednak ostatecznie podmiotami decyzyjnymi w tej sprawie są operatorzy sieci dystrybucyjnych.

Ważnym ograniczeniem dla rozwoju lokalnych rynków energii jest długi czas oczekiwania na podłączenie instalacji energii odnawialnej do sieci energetycznej.  Zgodnie z art. 38d operator systemu dystrybucyjnego elektroenergetycznego jest obowiązany niezwłocznie zawrzeć ze spółdzielnią energetyczną umowę o świadczenie usług dystrybucji.

Aktualnie zgłoszono propozycję zmiany tego przepisu, tak aby umowy na świadczenie usług dystrybucji obowiązywały z członkami spółdzielni energetycznej (odbiorcami końcowymi), a nie z samą spółdzielnią jako formą organizacyjną. Ponadto zaproponowano wprowadzenie wymogu dla operatora systemu dystrybucyjnego aby nie było możliwości odmowy przyłączenia do sieci instalacji, które będą działać w ramach spółdzielni energetycznej, gdy moc tych instalacji nie będzie wyższa od łącznej mocy przyłączeniowej wynikającej z wydanych warunków przyłączenia wszystkim członkom danej spółdzielni.

Polska jest zaangażowana w promowanie i wdrażanie spółdzielni energetycznych, a także odnawialnej źródeł energii (OZE) w ramach swojego politycznego zobowiązania do realizacji celów Europejskiego Zielonego Ładu oraz Europejskiej Polityki Energetycznej. To zobowiązanie polityczne zostało przełożone na krajowe programy związane z rozwojem wsi i rolnictwa oraz odnawialnymi źródłami energii, które mają być wspierane finansowo ze środków UE przeznaczonych na ten cel w Krajowym Planie Odbudowy (KPO), Programie Wspólnej Polityki Rolnej na lata 2023-7 (PROW) i innych programach.

Realizacja idei spółdzielni energetycznych na terenach wiejskich będzie w najbliższych latach wspierana przez korzystne przepisy prawne, programy wsparcia, w także finansowanie z programów pomocowych. Trwają wciąż prace nad zmianami w polskim prawie energetycznym. Jednak zachęty i regulacje związane z przekładaniem zobowiązań wynikających z dyrektywy RED II nie zostały jeszcze ostatecznie określone. Dotyczy to regulacji i zachęt odnoszących się również do spółdzielni energetycznych. Nie zostały jeszcze wprowadzone wszystkie rozporządzenia wykonawcze, w szczególności te wymienione w art. 38c, poz. 14, który odnosi się do spółdzielni energetycznych.

Ustawa mówi o 3 sąsiadujących gminach-ale odnosi się to do członków spółdzielni działających na terenie 3 sąsiadujących gmin.

Zgodnie z interpretacją Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi, działania mają wspierać lokalne działania. Wymóg ustawowy jest taki, że spółdzielnia musi funkcjonować na terenie objętym przez jednego operatora sieci elektrycznej. Liczy się lokalizacje łącza.

Ograniczenia działalności spółdzielni wynikają z prawa spółdzielczego, a więc spółdzielnie może świadczyć inne usługi za zgodą spółdzielców.

Tak. Tylko z OZE. Spółdzielnia nie może organizować obrotu energię elektryczną produkowaną ze źródeł kopalnianych.

Spółdzielnia energetyczna to organizacja z osobowością prawną, w której osoby prawne i fizyczne mogą łączyć się w celu dzielenia się zarówno korzyściami jak i kosztami produkcji i zużycia energii elektrycznej wytwarzanej z odnawialnych źródeł energii.

Działając zbiorowo, członkowie spółdzielni obniżają koszty energii, której zużywają i zapewniają sobie ciągłość dostaw. Z kolei, członkowie którzy produkują energię ze źródeł odnawialnych (najczęściej z fotowoltaiki), mają zapewnionych odbiorców w spółdzielni. Członkowie spółdzielni są właścicielami i użytkownikami instalacji energetycznych lub są współwłaścicielami instalacji które zostały zbudowane przez spółdzielnię.

Zgodnie ze statutem, członkowie spółdzielni mają wpływ na strategię oraz kierunek rozwoju spółdzielni i też współdecydują o formule rozliczeń wewnątrz spółdzielni. W przypadku rozliczeń spółdzielców, koszty zużycia energii są dzielone między wszystkimi członkami spółdzielni w porównaniu do ich indywidualnego zużycia. W modelu, w którym dzielimy spółdzielców na wytwórców i odbiorców, oszczędności dla całej spółdzielni energetycznej wynikają z faktu, że spółdzielcy-producenci zaspakajają potrzeby spółdzielców-konsumentów, bilansując produkcję i konsumpcję energii elektrycznej na ile to możliwe. Tym mniej nadwyżek produkcji odprowadzanych do sieci elektroenergetycznej i tym mniej poboru energii elektrycznej z sieci w przypadku deficytu, tym mniejsze koszty jednostkowe i tym większe oszczędności.

Koszty te dzielone są na wszystkich członków spółdzielni, przy uwzględnieniu ich indywidualnego zużycia energii. Przykładowo, jeśli spółdzielnia energetyczna ma 100 członków i zużywa 1000 kWh energii elektrycznej miesięcznie, a członek spółdzielni zużywa 50 kWh energii elektrycznej miesięcznie, a uzgodniono, że koszty są dzielone proporcjonalnie do ich użycia, to ten członek jest odpowiedzialny za 5% ogólnych kosztów spółdzielni (50 kWh / 1000 kWh). Spółdzielcy mogą przyjąć inną formułą rozliczeń, która uwzględnia inwestycje w zwiększenie mocy produkcyjnych czy też ulgi dla członków, którzy znajdują się w trudnej sytuacji życiowej

Spółdzielcy-producenci to osoby albo organizacje, które produkują energię elektryczną ze źródeł OZE na potrzeby spółdzielni. W przypadku rozliczeń wewnętrznych dla tej grupy członków, osoba czy organizacja taka otrzymuje wynagrodzenie za wyprodukowaną energię, które określa statut spółdzielni lub regulamin zgodny z zapisami statutu. Wynagrodzenie to jest ustalane na podstawie rachunków za energię elektryczną. Wynagrodzenie dla producenta, to koszt dzielony na wszystkich pozostałych spółdzielców.

Spółdzielcy-konsumenci to osoby albo organizacje, które zużywają energię elektryczną, którą dostarcza spółdzielnia energetyczna z instalacji członków lub z instalacji spółdzielni. W przypadku rozliczeń wewnętrznych dla tej grupy członków, osoby i organizacje otrzymują rachunki za zużyte przez nich ilości energii, które są naliczane na podstawie taryf określonych przez spółdzielnię. Koszty te naliczane są na podstawie indywidualnego zużycia energii elektrycznej.

Spółdzielcy-prosumenci to osoby albo organizacje, które jednocześnie produkują energię elektryczną ze źródeł OZE oraz ją zużywają. W przypadku rozliczeń wewnętrznych dla tej grupy członków, koszty produkcji energii są odliczane od rachunków za zużycie energii elektrycznej. W momencie, gdy ilość wyprodukowanej energii elektrycznej przez prosumenta przewyższy jego indywidualne zużycie, nadwyżka jest wykorzystywana przez konsumentów-spółdzielców za pośrednictwem spółdzielni. W ten sposób prosument staje się spółdzielcą-producentem w stosunku do nadmiaru wyprodukowanej energii. W przypadku, gdy ilość ta jest mniejsza niż ilość zużytej energii, prosument ponosi koszty związane z brakiem energii, a także z jej zużyciem.

Szczegółowy zakres rozliczeń i udostępniania danych dla potrzeb rozliczeń wewnątrz spółdzielni jest opisany w Rozporządzeniu Ministra Klimatu i Środowiska z dnia 23 marca 2022 w sprawie dokonywania rejestracji, bilansowania i udostępniania danych pomiarowych oraz rozliczeń spółdzielni energetycznych (Dz. U. 2022r poz. 703).

https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WDU20220000703

W podręczniku „Jak założyć i prowadzić Spółdzielnię Energetyczną”, który jest dostępny na stronie Krajowego Ośrodka Wspierania Rolnictwa (KOWR) znajduje się wzór umowy zakupu pomiędzy spółdzielnią a członkiem-wytwórcą (strony 70-78).

https://www.gov.pl/web/kowr/projekt-rozwoj-obszarow-wiejskich-poprzez-odnawialne-zrodla-energii—renewable-your-region—renaldo

Nie. Członek spółdzielni energetycznej niezarejestrowanej w KOWR nie może złożyć wniosku do programu Energia dla Wsi.

W Programie Energia dla Wsi, który realizuje Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej wnioskodawcą może być jedynie powstająca spółdzielnia energetyczna, czyli taka, która jest zarejestrowana w KRS ale jeszcze nie w rejestrze spółdzielni energetycznych prowadzonym przez KOWR. W rozumieniu programu Energia dla Wsi chodzi o spółdzielnię w rozumieniu ustawy z dnia 16 września 1982 r. – Prawo spółdzielcze (Dz. U. z 2021 r. poz. 648, z późn. zm.) lub spółdzielnia rolników w rozumieniu ustawy z dnia 4 października 2018 r. o spółdzielniach rolników (Dz. U. poz. 2073). Przedmiotem działalności spółdzielni zapisanym w statucie musi być wytwarzanie energii elektrycznej lub biogazu, lub ciepła, w instalacjach odnawialnego źródła energii i równoważenie zapotrzebowania energii elektrycznej lub biogazu, lub ciepła, wyłącznie na potrzeby własne spółdzielni energetycznej i jej członków. Dodatkowo, spółdzielnia musi oświadczyć, że  zamierza ubiegać się o umieszczenie jej danych jako spółdzielni energetycznej w wykazie, o którym mowa w art. 38f ust. 2 ustawy z dnia 20 lutego 2015 r. o odnawialnych źródłach energii (Dz. U. z 2022 poz1378, z późn. zm.).

Jedynie członek spółdzielni energetycznej już wpisanej do rejestru KOWR, może wystąpić z wnioskiem o dofinansowanie.

Należy zapoznać się z programem i regulaminem programu Energia dla Wsi i skontaktować się bezpośrednio z doradcą w Narodowym Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej – https://www.gov.pl/web/nfosigw/nabor-wnioskow-2023-energia-dla-wsi

Nie, w większości przypadków założyciele spółdzielni energetycznych nie otrzymują uprzywilejowanej pozycji z uwagi na fakt, że wnoszą kapitał. W spółdzielniach energetycznych, wszystkie osoby członkowskie (prawne i indywidualne) posiadają równe prawo głosu i wpływu na podejmowane decyzje, niezależnie od tego, ile kapitału wnoszą. Zgodnie z prawem spółdzielczym obowiązuje zasada jeden członek, jeden głos.

Walne zgromadzenie członków spółdzielnie może ustalić, że w niektórych przypadkach, członkom, którzy zdecydują się na wniesienie większej ilości kapitału, przysługuje prawo do otrzymania nieznacznie większej części zysków, które spółdzielnia osiągnie w danym okresie. Jednakże, ta “premia” zwykle nie jest znacząca i nie daje uprzywilejowanych pozycji w procesie podejmowania decyzji lub zarządzania spółdzielnią.

Zasada jeden członek, jeden głos wynika z faktu, że spółdzielnie energetyczne charakteryzują się tym, że ich założyciele i członkowie mają wspólny cel, którym jest dostarczanie członkom niedrogiej i zrównoważonej energii, czemu służy rozwijanie infrastruktury energetycznej opartej na odnawialnych źródłach energii. Właśnie dzięki tej wspólnej misji, na której opierają się spółdzielnie energetyczne, członkowie działają na równi i mają równe prawa.

Jedyny wyjątek do reguły jeden członek, jeden głos występuje w przypadku spółdzielni energetycznych tworzonych wyłącznie przez osoby prawne. Nie wynika to z rozmiaru wniesionego kapitału, ale z zapisów statutu spółdzielnie.

Podstawa prawna to Art. 36 § 2 prawa spółdzielczego, który stanowi:

• 2. Każdy członek ma jeden głos bez względu na ilość posiadanych udziałów. Statut spółdzielni, której członkami mogą być wyłącznie osoby prawne, może określać inną zasadę ustalania liczby głosów przysługujących członkom.

W statucie spółdzielni energetycznej, która może mieć tylko osoby prawne – np. same gminy, spółki, można określić, że inaczej będzie się rozkładała siła głosów, n.p. ze spółdzielni składającej się z 10 członków – osób prawnych, można ustalić, że jeden z nich np. Gmina X ma zamiast 1 głosu na Zgromadzeniu 5. Wtedy przy głosowaniu wygląda to tak, że mamy nie 10 głosów, a łącznie 14, a tym samym Gmina X ma większy wpływ decyzyjny. Ustawa nie ogranicza ile może mieć tych głosów dany lub dane podmioty.

Spółdzielnia energetyczna złożona wyłącznie z osób prawnych nie może przyjąć osób indywidualnych. Jeśli spółdzielcy zadecydują, że chcą przyjąć również osoby indywidualne, to musi nastąpić stosowna zmiana statutu, w którym przywraca się zasadę jeden członek, jeden głos.

Więcej:

Stefaniak, A. 2018. Komentarz do ustawy – Prawo spółdzielcze, [w:] Prawo spółdzielcze. Ustawa o spółdzielniach mieszkaniowych. Komentarz, wyd. XIV https://sip.lex.pl/komentarze-i-publikacje/komentarze/komentarz-do-ustawy-prawo-spoldzielcze-w-prawo-spoldzielcze-587374392

Tak, kapitał wniesiony przez członka spółdzielni energetycznej w formie udziałów stanowi część kapitału spółdzielni energetycznej. Gdy ktoś zostaje członkiem spółdzielni energetycznej, ma możliwość wniesienia wkładu finansowego. W ten sposób, członkowie spółdzielni stanowią źródło kapitału potrzebnego do finansowania projektów, inwestycji i działalności operacyjnej spółdzielni energetycznej.

Kapitał wniesiony przez członków spółdzielni przyjmuje różne formy, włącznie z wkładami pieniężnymi, wkładami pracy, pożyczkami bądź gwarancjami finansowymi. Kapitał ten jest z jednej strony wykorzystywany przez spółdzielnię energetyczną jako źródło finansowania i działań prowadzonych przez spółdzielnię, z drugiej strony stanowi on udział członka w działalności spółdzielni, dając mu określone prawa, np. prawo do wypłacania zysków uzyskiwanych przez spółdzielnię, prawo głosu w procesie podejmowania decyzji oraz wpływ na działalność i strategię spółdzielni.

Jeżeli członek spółdzielni energetycznej zdecyduje się na złożenie rezygnacji z członkostwa, zgodnie z przepisami prawa spółdzielczego, spółdzielnia posiada obowiązek zwrotu części lub całości wniesionego przez niego kapitału. Procedury i formy zwrotu kapitału mogą jednak różnić się w zależności od przepisów regulujących działalność spółdzielni energetycznej lub zapisów w statucie.

Może być przykładowo określony okres oczekiwania na zwrot kapitału, podczas którego środki pozostają zdeponowane na rachunku bankowym spółdzielni energetycznej lub wyznaczonej jednostki finansowej. W niektórych przypadkach spółdzielnia może zdecydować się na umorzenie części uprawnień lub zwrot udziałów w przypadku, gdy opuszczenie członkostwa nastąpiło w trakcie danego roku budżetowego lub gdy całkowita wartość zwrotu kończącego członkostwo przekracza ustalony próg.

Warto podkreślić, że spółdzielnia energetyczna zobowiązana jest do spełnienia wszelkich wymagań prawnych związanych ze zwrotem kapitału po zakończeniu członkostwa w spółdzielni. Zwrot kapitału ogranicza się do kapitału wniesionego przez członka spółdzielni.

Tak. Analiza przepisów wykazuje, że są ograniczenia, w szczególności jeśli gmina przystępuje albo przystąpiła do spółdzielni energetycznej jako członek. Zgodnie z ustawą o spółdzielniach, przedstawiciele organów jednostek samorządu terytorialnego (w tym gmin) nie mogą pełnić funkcji w zarządzie, radzie nadzorczej czy też komisji rewizyjnej spółdzielni energetycznej.

W myśl art. 29 ustawy Prawo energetyczne z dnia 10 kwietnia 1997 r. (Dz. U. z 2018 r. poz. 2093), przedstawiciele organów jednostek samorządu terytorialnego, osób prawnych lub innych jednostek organizacyjnych nie mogą pełnić funkcji w organie nadzoru ani zarządzania spółdzielnią energetyczną. Ma to na celu uniknięcie konfliktu interesów, w którym interesy spółdzielni energetycznej mogą być w sprzeczności z prywatnymi interesami przedstawicieli jednostek samorządu terytorialnego lub innych przedsiębiorstw związanych z sektorem energetycznym.

Gmina może być reprezentowana w organach spółdzielni energetycznej przez wskazane przez odpowiedni organ gminy osoby. Istnieją jednak w tym zakresie ograniczenia, wynikające z przepisów antykorupcyjnych, które zakazują niektórym kategoriom osób podejmowania określonej działalności czy też sprawowania określonej funkcji.

Na podstawie zapisów ustawy antykorupcyjnej osobą taką nie może być w przypadku zarządu, rady nadzorczej lub komisji rewizyjnej spółdzielni:

1. wójt (burmistrz, prezydent miasta),
2. zastępca wójta (burmistrza, prezydenta miasta),
3. skarbnik gminy,
4. sekretarz gminy,
5. kierownik jednostki organizacyjnej gminy,
6. członek organów zarządzających gminnymi osobami prawnymi,
7. inna osoba wydające decyzje administracyjne w imieniu wójta (burmistrza, prezydenta miasta).

Zakaz ten nie przewiduje żadnych odstępstw, również w sytuacji, w której członkiem spółdzielni jest gmina, a jedna z wymienionych wyżej osób jest przez nią wskazywana do jej reprezentacji. Jeśli gmina jest członkiem spółdzielni energetycznej, to osoby z wymienionych grup nie mogą być również członkami indywidualnymi spółdzielni energetycznej ponieważ można domniemywać, że czerpią korzyści osobiste z mienia gminy.

Dodatkowo, osobą we władzach spółdzielni energetycznej nie może być pracownik samorządowy zatrudniony na stanowisku urzędniczym, jeżeli wykonywanie zajęć w spółdzielni byłoby sprzeczne lub związane z zajęciami, które osoba ta wykonuje w ramach obowiązków służbowych i jednocześnie wywoływałoby to uzasadnione podejrzenie o stronniczość lub interesowność takiego pracownika.

Gminy w organach spółdzielni energetycznej nie może reprezentować również radny w radzie gminy, któremu ustawa zakazuje podejmowania dodatkowych zajęć mogących podważyć zaufanie wyborców do wykonywania mandatu, a także prowadzenia działalności gospodarczej z wykorzystaniem mienia gminnego, w której radny uzyskał mandat, oraz zarządzania taką działalnością lub bycia przedstawicielem czy pełnomocnikiem w prowadzeniu takiej działalności.

Pamiętać należy, że spółdzielnia energetyczna jest odrębną osobą prawną, której interesy nie zawsze będą zbieżne z interesem gminy. Zwłaszcza w sytuacjach, w których spółdzielnia posiada wielu członków lub zakresem swojej działalności obejmuje więcej niż jedną gminę. Będzie to prowadzić do powstawania konfliktu interesów u osób równocześnie zatrudnionych w urzędzie gminy (czy też wykonujących mandat radnego) i pełniących funkcje w organach spółdzielni, co powinno rzutować na ocenę wskazanych wyżej przesłanek.

Naruszenie wymienionych zakazów może skutkować – w zależności od funkcji pełnionej przez daną osobę – rozwiązaniem stosunku pracy, odwołaniem ze stanowiska lub wygaszeniem mandatu.

Wskazane wyżej zakazy nie dotyczą małżonków lub osób pozostających w stałym pożyciu z wójtami, zastępcami wójtów, radnymi, sekretarzami gminy, skarbnikami gminy, kierownikami jedno-stek organizacyjnych gminy, osobami zarządzającymi i członkami organów zarządzających gminnymi osobami prawnymi. Osoby te mogą pełnić funkcję w spółdzielniach energetycznych.

W każdej konkretnej sytuacji, specyfika i interpretacja przepisów wymaga sporządzenia opinii prawnej, czego zalecamy.

Zespół ekspertów Pełnomocnika Rządu ds. Transformacji Energetycznej Obszarów Wiejskich przygotował w Ministerstwie Rolnictwa i Rozwoju Wsi kompleksową propozycję zmiany ustawy o OZE w zakresie spółdzielni energetycznych. Propozycje zmian legislacyjnych zostały uzgodnione z Ministerstwem Klimatu i Ochrony Środowiska i przyjęte przez Rady Ministrów. Nowelizacja ustawy będzie procedowana w Sejmie i Senacie w najbliższym czasie, w więc korekty i dodatkowe zmiany są wciąż możliwe. Postulaty Pełnomocnika są przedstawione poniżej:

1. Doprecyzowanie definicji prawnej spółdzielni energetycznej oraz przedmiotu działalności poprzez wskazanie, że jej przedmiotem działalności jest wytwarzanie energii elektrycznej lub biogazu, lub biogazu rolniczego, lub biometanu, lub ciepła, w instalacjach odnawialnego źródła energii, obrót nimi lub ich magazynowanie, dokonywane w ramach działalności prowadzonej wyłącznie na rzecz tej spółdzielni oraz jej członków;
2. Doprecyzowanie zakresu podmiotowego spółdzielni energetycznej poprzez określenie, że jej członkiem jest podmiot, którego instalacja jest przyłączona do sieci dystrybucyjnej, elektroenergetycznej, lub sieci dystrybucyjnej gazowej, lub sieci ciepłowniczej, a także podmiot, do którego biogaz lub biogaz rolniczy lub biometan ze źródeł odnawialnych są dostarczane w inny sposób, niż za pośrednictwem sieci dystrybucyjnej gazowej.
3. Rezygnację z ograniczenia liczby członków spółdzielni energetycznej.
4. Jeżeli spółdzielnia do dnia 31 grudnia 2025 r. złoży wniosek o wpis do wykazu spółdzielni energetycznych, wówczas łączna moc zainstalowana elektryczna wszystkich instalacji odnawialnego źródła energii użytkowanych przez spółdzielnię będzie musiała pokryć w ciągu roku nie mniej niż 40% potrzeb własnych spółdzielni i jej członków. Obecnie próg ten wynosi 70%.
5. Zmianę obszaru działania spółdzielni energetycznej poprzez definiowanie obszaru za pomocą punktów poboru energii wytwórców i odbiorców będących członkami tej spółdzielni energetycznej, miejsc przyłączenia do wydzielonej sieci dystrybucyjnej ciepłowniczej lub gazowej wytwórców i odbiorców ciepła, lub biogazu, lub biogazu rolniczego, lub biometanu, a także miejsc wytwarzania oraz zużycia biogazu, lub biogazu rolniczego, lub biometanu.
6. Doprecyzowanie kwestii umów zawieranych przez sprzedawcę energii z poszczególnymi członkami spółdzielni energetycznej, a także z operatorem systemu dystrybucyjnego elektroenergetycznego.
7. Wprowadzenie obowiązku zawarcia umowy przez OSD ze sprzedawcą energii w terminie 21 dni od złożenia wniosku przez spółdzielnię energetyczną, a także obowiązku zawarcia umowy kompleksowej przez sprzedawcę energii ze spółdzielnią energetyczną w terminie 90 dni od dnia złożenia wniosku przez spółdzielnię.
8. Uproszczenie sprawozdawczości spółdzielni energetycznych poprzez wykorzystanie tworzonego centralnego systemu informacji rynku energii, a także zasad prowadzania wykazu spółdzielni energetycznych przez Dyrektora Generalnego Krajowego Ośrodka Wsparcia Rolnictwa poprzez prostowanie z urzędu wpisów w rejestrze spółdzielni energetycznych zawierających oczywiste błędy.
9. Doprecyzowanie zasad rozliczeń pomiędzy spółdzielnią energetyczną a sprzedawcą poprzez wskazanie, że rozliczenia realizowane są przez jednego sprzedawcę na podstawie umowy kompleksowej zawartej z każdym odbiorcą energii elektrycznej danej spółdzielni energetycznej, z uwzględnieniem odpowiedniej ilości energii elektrycznej wytworzonej przez spółdzielnię energetyczną lub jej członków.
10. Doprecyzowanie zakresu działalności spółdzielni rolników poprzez wskazanie, że spółdzielnie rolników mogą prowadzić również działalność w zakresie wytwarzania energii elektrycznej, lub ciepła, lub biogazu, lub biogazu rolniczego, lub biometanu w instalacjach odnawialnego źródła energii, które stanowią własność spółdzielni rolników lub jej członków, a także w zakresie obrotu nimi lub ich magazynowania.
11. Wprowadzenie ułatwień dla przyłączania nowych źródeł OZE działających na rzecz spółdzielni energetycznych. Przedsiębiorstwo energetyczne zajmujące się przesyłaniem lub dystrybucją energii elektrycznej nie będzie mogło odmówić wydania warunków przyłączenia dla instalacji odnawialnego źródła energii, która będzie wytwarzać energię elektryczną w ramach spółdzielni energetycznej po spełnieniu określonych warunków, w tym jeśli moc instalacji będzie dostosowana do potrzeb odbiorców spółdzielni energetycznej oraz umożliwi godzinowe bilansowanie ilości wytwarzanej i zużywanej energii w ramach tej spółdzielni energetycznej.
12. Ułatwienie nabywania przez jednostki samorządu terytorialnego energii poprzez zwolnienie z obowiązku stosowania prawa zamówień publicznych w przypadku zakupu energii od spółdzielni energetycznej, której jednostka samorządu terytorialnego będzie członkiem.
13. Umożliwienie jednostkom doradztwa rolniczego aktywnego udziału w spółdzielniach energetycznych

Szczegóły:

Kancelaria Rady Ministrów. 2023. Projekt ustawy o zmianie ustawy o odnawialnych źródłach energii oraz niektórych innych ustaw.  https://www.gov.pl/web/premier/projekt-ustawy-o-zmianie-ustawy-o-odnawialnych-zrodlach-energii-oraz-niektorych-innych-ustaw7

Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi (2022) Spółdzielnia energetyczna – propozycje zmiany przepisów prawnych. Serwis Rzeczpospolitej Polski. https://www.gov.pl/web/rolnictwo/spoldzielnia-energetyczna–propozycje-zmiany-przepisow-prawnych

energetycznej, która jest przedmiotem zainteresowania.  Powinien zawierać szczegółowe informacje i analizy niezbędne dla przeprowadzenia biznesowych decyzji przez członków spółdzielni, jakim są m. in. decyzje inwestycyjne. Nie ma jednego przyjętego wzoru z uwagi na fakt, że każda spółdzielnia energetyczna ma swoją specyfikę.

W podręczniku „Jak założyć i prowadzić Spółdzielnię Energetyczną”, który jest dostępny na stronie Krajowego Ośrodka Wspierania Rolnictwa (KOWR) można znaleźć przydatne wskazówki i podpowiedzi odnośnie formy i treści planu biznesowego (strony 90-102)

https://www.gov.pl/web/kowr/projekt-rozwoj-obszarow-wiejskich-poprzez-odnawialne-zrodla-energii—renewable-your-region—renaldo

Należy pamiętać, że w przypadku spółdzielni energetycznej, biznes plan wyraża wolę członków spółdzielni, a więc powinien być z nimi wypracowany i przez nich zatwierdzony. Biznes plan to sposób i podstawa dla komunikacji wewnątrz i na zewnątrz spółdzielni.  Jest to ważne narzędzie dla pozyskiwaniu członków i partnerów dla spółdzielni, tak aby mogła się ona rozwijać.

Sprzedawca zobowiązany  to podmiot (osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna niemająca osobowości prawnej), który zgodnie z ustawą Prawo Energetyczne ma obowiązek dokonywania sprzedaży energii elektrycznej o określonym poziomie sprzedaży na rzecz gospodarstw domowych i innych odbiorców końcowych, którzy mają umowę z danym sprzedawcą.

Sprzedawcy zobowiązani na rynku energii są wybierani w drodze postępowań przetargowych organizowanych przez Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki (URE) w oparciu o określone kryteria. W postępowaniu wybiera się najtańszą ofertę sprzedaży energii elektrycznej, która spełnia wymagania stawiane przez URE. Sprzedawcy zobowiązani mają na celu zapewnienie stabilnego dostawcy energii elektrycznej o optymalnych kosztach dla odbiorców końcowych. W Polsce do grona sprzedawców zobowiązanych zalicza się 11 podmiotów, t.j. Enea, Tauron, PGE, Energa, Innogy Polska, Engie Energia Polska, RWE Polska, EDF Polska, Energetyka Poznańska, Tauron Sprzedaż, PGNiG Obrót Detaliczny

Misją spółdzielni energetycznych w Polsce jest koordynacja i zarządzanie lokalnymi zasobami energetycznymi, w tym (do celowo) własną siecią energetyczną oraz dystrybucją energii elektrycznej. Celem spółdzielni jest przejęcie inicjatywy w dziedzinie produkcji i dystrybucji energii, co wymaga dostarczania jej do mieszkańców danego obszaru poprzez współpracę z sprzedawcami zobowiązanymi skoro spółdzielnia energetyczna nie posiada własnej infrastruktury przesyłowej i rozliczeniowej.

Aby uzyskać dostęp do sieci elektroenergetycznej oraz możliwość utworzenia i organizowania wśród swoich członków lokalny rynek energii, polegający na obrocie energii elektrycznej, spółdzielnia energetyczna musi nawiązać współpracę ze sprzedawcą zobowiązanym działającym na terenie objętym przez działalność spółdzielni. Oznacza to w praktyce wynegocjowanie i zawarcie umowy pomiędzy spółdzielnią energetyczną a sprzedawcą zobowiązanym.

Na podstawie zawartej umowy, sprzedawca zobowiązany dokonuje ze spółdzielnią energetyczną rozliczenia ilości energii elektrycznej wprowadzonej do sieci dystrybucyjnej elektroenergetycznej wobec ilości energii elektrycznej pobranej z tej sieci w celu jej zużycia na potrzeby własne przez spółdzielnię energetyczną i jej członków w stosunku ilościowym 1 do 0,6. Rozliczenia ilości energii dokonuje się na podstawie wskazań urządzeń pomiarowo-rozliczeniowych przyłączonych do sieci dystrybucyjnej elektroenergetycznej wszystkich wytwórców i odbiorców energii elektrycznej spółdzielni energetycznej (tj. samej spółdzielni i wszystkich jej członków).

Na podstawie danych z liczników, sprzedawca zobowiązany dokonuje ze spółdzielnią energetyczną rozliczenia ilości energii elektrycznej wprowadzonej i pobranej z sieci dystrybucyjnej elektroenergetycznej przez wszystkich wytwórców i odbiorców energii elektrycznej spółdzielni energetycznej. Sprzedawca zobowiązany informuje spółdzielnię energetyczną o ilości rozliczonej energii zgodnie z okresami rozliczeniowymi przyjętymi w umowie kompleksowej oraz przesyła spółdzielni energetycznej szczegółowe zestawienie ilości rozliczonej energii z podziałem na poszczególnych jej członków.

Nadwyżką ilości energii elektrycznej, wprowadzoną do sieci elektroenergetycznej wobec ilości energii elektrycznej pobranej z tej sieci przez wszystkich wytwórców i odbiorców energii elektrycznej spółdzielni energetycznej, dysponuje sprzedawca zobowiązany w celu pokrycia kosztów rozliczenia, w tym opłat z tytułu rozliczenia energii elektrycznej oraz opłat za usługę dystrybucji. Ta nadwyżka ilości energii elektrycznej nie stanowi przychodu.

Szczegółowy zakres rozliczeń i udostępniania danych dla potrzeb rozliczeń wewnątrz spółdzielni jest opisany w Rozporządzeniu Ministra Klimatu i Środowiska z dnia 23 marca 2022 w sprawie dokonywania rejestracji, bilansowania i udostępniania danych pomiarowych oraz rozliczeń spółdzielni energetycznych (Dz. U. 2022r poz. 703). Zalecenie rozporządzenia muszą być uwzględnione w umowie pomiędzy sprzedawcą zobowiązanym a spółdzielnią energetyczną. Szczegółowy zakres współpracy jest przedmiotem negocjacji i ustaleń w odniesieniu do specyficznej sytuacji spółdzielni energetycznej, która jest przedmiotem zainteresowania.

https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WDU20220000703

W przyszłości spółdzielnia energetyczna mogła by sama zostać sprzedawcą zobowiązanym, co pozwoliłoby na pełną kontrolę nad dostawami energii elektrycznej w ramach swojego obszaru działania.

W podręczniku „Jak założyć i prowadzić Spółdzielnię Energetyczną”, który jest dostępny na stronie Krajowego Ośrodka Wspierania Rolnictwa (KOWR) można znaleźć wzorcowy statut (strony 52-59)

https://www.gov.pl/web/kowr/projekt-rozwoj-obszarow-wiejskich-poprzez-odnawialne-zrodla-energii—renewable-your-region—renaldo

System polega na dokonywaniu przez sprzedawcę energii rozliczenia ilości energii elektrycznej wprowadzonej do sieci dystrybucyjnej elektroenergetycznej wobec ilości energii elektrycznej pobranej z tej sieci. Rozliczenie dokonuje się w stosunku ilościowym 1 do 0,6. Rozliczanie ilościowe oznacza, że podstawą obliczeń są jednostki energii (kilowatogodziny).

Nie jest tak. Sprzedawca pobiera wyłącznie 40% energii elektrycznej, która stanowi nadwyżkę energii wytworzonej w danej godzinie przez wszystkie instalacje OZE wykorzystywane przez spółdzielnię energetyczną. Nie wlicza się energii elektrycznej zużytej przez spółdzielnię energetyczną i jej członków w danej godzinie.

Nie ma takiej potrzeby. Zgodnie z Ustawą o OZE oraz Rozporządzeniem spółdzielcy spółdzielni energetycznej wprowadzają wytworzoną przez siebie energię elektryczną wprost do sieci dystrybucyjnej elektroenergetycznej. Energię elektryczną również pobierają wprost z sieci dystrybucyjnej elektroenergetycznej. Dane poboru i oddania energii elektrycznej do sieci są rejestrowane za pomocą posiadanych przez spółdzielnię liczników zdalnego odczytu. W związku z powyższym, system wsparcia sprzedawców energii dla spółdzielni energetycznych nie przewiduje „fizycznych” przepływów energii elektrycznej między członkami spółdzielni energetycznych, a zatem nie muszą oni budować własnych sieci dystrybucyjnych. Oczywiście nic nie stoi na przeszkodzie by spółdzielnia energetyczna rozwijała własną sieć, ale jest to inwestycja która na dzień dzisiejszy nie jest uzasadniona i nie jest potrzebna z uwagi na to, że ustawodawca zadbał o rozwiązanie, które stawia wymagania wobec sprzedawców energii.

Podstawa prawna to:

• Rozporządzenie – Rozporządzenie Ministra Klimatu i Środowiska z dnia 23 marca 2022 r. w sprawie dokonywania rejestracji, bilansowania i udostępniania danych pomiarowych oraz rozliczeń spółdzielni energetycznych (Dz.U. 2022 poz. 703),
• uOZE lub Ustawa o OZE – Ustawa z dnia 20 lutego 2015 r. o odnawialnych źródłach energii (t.j. Dz.U. 2023 poz. 1436 ze zm.).

Zgodnie z Ustawą o OZE zwolnienia dotyczą ilości energii elektrycznej wytworzonej we wszystkich instalacjach OZE spółdzielni energetycznej, a następnie zużytej przez wszystkich odbiorców energii elektrycznej spółdzielni energetycznej. Od tych ilości energii wytwórca i odbiorca energii elektrycznej, będący członkami tej spółdzielni energetycznej nie uiszczają opłat z tytułu jej rozliczenia na rzecz sprzedawcy, o którym mowa w art. 40 ust. 1a ustawy.

Odnośnie opłat za świadczenie usług dystrybucji, których wysokość zależy od ilości energii elektrycznej wytworzonej we wszystkich instalacjach odnawialnego źródła energii spółdzielni energetycznej i wprowadzonej do sieci, a następnie pobranej przez wszystkich wytwórców i odbiorców, będących członkami tej spółdzielni energetycznej, uiszczają do wysokości nadwyżki ilości energii elektrycznej wprowadzonej do sieci dystrybucyjnej elektroenergetycznej wobec ilości energii elektrycznej pobranej z tej sieci przez wszystkich wytwórców i odbiorców energii elektrycznej spółdzielni energetycznej. Należności z tego tytułu na rzecz operatora systemu dystrybucyjnego elektroenergetycznego przekazuje sprzedawca, o którym mowa w art. 40 ust. 1a uOZE.

Co więcej, zgodnie z art. 38c ust. 13 uOZE, w odniesieniu do ilości energii elektrycznej wytworzonej we wszystkich instalacjach odnawialnych źródeł energii spółdzielni energetycznej, a następnie zużytej przez wszystkich odbiorców energii elektrycznej spółdzielni energetycznej, w tym ilości energii elektrycznej rozliczonej w sposób, o którym mowa w ust. 3:

• nie nalicza się i nie pobiera:

1. opłaty OZE, o której mowa w art. 95 ust. 1,
2. opłaty mocowej w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 8 grudnia 2017 r. o rynku mocy (Dz. U. z 2021 r. poz. 1854 oraz z 2022 r. poz. 2243),
3. opłaty kogeneracyjnej w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 14 grudnia 2018 r. o promowaniu energii elektrycznej z wysokosprawnej kogeneracji;

(…)

• uznaje się, że jest ona zużyciem energii elektrycznej wyprodukowanej przez dany podmiot w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 6 grudnia 2008 r. o podatku akcyzowym i z tego tytułu podlega zwolnieniu od podatku akcyzowego, pod warunkiem że łączna moc zainstalowana elektryczna wszystkich instalacji odnawialnego źródła energii spółdzielni energetycznej nie przekracza 1 MW.

Podstawa prawna.

• Rozporządzenie – Rozporządzenie Ministra Klimatu i Środowiska z dnia 23 marca 2022 r. w sprawie dokonywania rejestracji, bilansowania i udostępniania danych pomiarowych oraz rozliczeń spółdzielni energetycznych (Dz.U. 2022 poz. 703),
• uOZE lub Ustawa o OZE – Ustawa z dnia 20 lutego 2015 r. o odnawialnych źródłach energii (t.j. Dz.U. 2023 poz. 1436 ze zm.).

Zgodnie z uOZE, spółdzielnia energetyczna może prowadzić obrót energią wytworzoną z instalacji OZE na rzecz swoich członków. Oznacza to, że jest dopuszczalne prawnie, aby spółdzielca, który, jako odbiorca końcowy, rozliczał część energii wytworzonej w ramach spółdzielni na poczet swojego zużycia energii uiszczał z tego tytułu na rzecz spółdzielni świadczenie pieniężne. Następnie spółdzielca, który wytwarza energię w ramach spółdzielni energetycznej ma prawo z tego tytułu otrzymać świadczenie pieniężne od spółdzielni energetycznej, Prawna regulacja funkcjonowania spółdzielni energetycznej nie zakłada jednak sprzedaży energii między spółdzielcami w ramach systemu wsparcia dla spółdzielni energetycznych ze strony sprzedawców energii w rozumieniu uOZE.

Podstawa prawna.

• Rozporządzenie – Rozporządzenie Ministra Klimatu i Środowiska z dnia 23 marca 2022 r. w sprawie dokonywania rejestracji, bilansowania i udostępniania danych pomiarowych oraz rozliczeń spółdzielni energetycznych (Dz.U. 2022 poz. 703),
• uOZE lub Ustawa o OZE – Ustawa z dnia 20 lutego 2015 r. o odnawialnych źródłach energii (t.j. Dz.U. 2023 poz. 1436 ze zm.).

Nie jest to konieczne. Zgodnie z § 5 Rozporządzenia  dane pomiarowe, o których mowa w art. 38c ust. 5 uOZE, operator systemu dystrybucyjnego elektroenergetycznego przekazuje sprzedawcy, o którym mowa w art. 40 ust. 1a uOZE, w sposób określony w załączniku do rozporządzenia. Sprzedawca energii udostępnia dane pomiarowe: 1) spółdzielni energetycznej ‒ zagregowane dane pomiarowe, z podziałem na poszczególnych jej członków, z częstotliwością ich rejestracji, 2) poszczególnym wytwórcom i odbiorcom energii elektrycznej będącym członkami danej spółdzielni energetycznej w przejrzystej i zrozumiałej formie, w sposób określony w załączniku do rozporządzenia, oraz zapewnia danej spółdzielni energetycznej i jej członkom możliwość pobrania tych danych.

Rzecz jasna, w przypadku większych spółdzielni energetycznych może wystąpić konieczność rejestrowania danych pomiarowych za pomocą wyspecjalizowanego oprogramowania, z uwagi na ilość tych danych oraz stopień ich skomplikowania. Może być to związane z rozliczeniami wewnętrznymi oraz w celu realizacji obowiązków sprawozdawczych względem Krajowego Ośrodka Wspierania Rolnictwa (KOWR). Co do zasady jednak, sprzedawcy energii są zobowiązanie prawnie dane te przekazywać spółdzielniom energetycznym oraz członkom spółdzielni w formie przejrzystej, zrozumiałej i nadającej się do dalszych analiz. W przypadku spółdzielni energetycznych nie zachodzi konieczność korzystania z wyspecjalizowanego oprogramowania czy też wykupienia licencji na rozwiązania informatyczne.

Podstawa prawna.

• Rozporządzenie – Rozporządzenie Ministra Klimatu i Środowiska z dnia 23 marca 2022 r. w sprawie dokonywania rejestracji, bilansowania i udostępniania danych pomiarowych oraz rozliczeń spółdzielni energetycznych (Dz.U. 2022 poz. 703),
• uOZE lub Ustawa o OZE – Ustawa z dnia 20 lutego 2015 r. o odnawialnych źródłach energii (t.j. Dz.U. 2023 poz. 1436 ze zm.).

Zgodnie z uOZE mówimy raczej o obrocie energią wewnątrz spółdzielni na korzyść i rzecz jej członków. Nie mówimy o „sprzedaży” ponieważ w ramach spółdzielni energetycznej w rozumieniu uOZE nie zachodzi sprzedaż energii jako takiej. Co więcej, obrót zakładający cykliczne świadczenia pieniężne świadczone przez spółdzielcę na rzecz spółdzielni, uzależnione od ilości energii rozliczanej przez danego spółdzielcę to tylko jeden z wariantów funkcjonowania spółdzielni. Możliwe jest również funkcjonowanie spółdzielni energetycznej na zasadzie „bezkosztowej”, gdzie partycypacja finansowa spółdzielcy odpowiada ilości energii przez niego wykorzystywanej w ramach rozliczeń. Wówczas świadczenia pieniężne na rzecz spółdzielni (o ile wystąpią) nie muszą być skorelowane z ilością energii przez niego wykorzystywaną w ramach dokonywanych rozliczeń.

Podstawa prawna.

• Rozporządzenie – Rozporządzenie Ministra Klimatu i Środowiska z dnia 23 marca 2022 r. w sprawie dokonywania rejestracji, bilansowania i udostępniania danych pomiarowych oraz rozliczeń spółdzielni energetycznych (Dz.U. 2022 poz. 703),
• uOZE lub Ustawa o OZE – Ustawa z dnia 20 lutego 2015 r. o odnawialnych źródłach energii (t.j. Dz.U. 2023 poz. 1436 ze zm.).

Zgodnie z ustawą z dnia 16 września 1982 r. Prawo spółdzielcze (tj. Dz.U. 2021 poz. 648 ze zm.) każdy członek spółdzielni energetycznej ma jeden głos bez względu na ilość posiadanych udziałów (w przeciwieństwie do spółki z o.o.). Oznacza to, że niezależnie od tego, w jakim stopniu spółdzielca partycypuje kapitałowo w spółdzielni, jego głos jest równy pozostałym spółdzielcom. Należy zaznaczyć, że prawo spółdzielcze przewiduje w tym zakresie istotny wyjątek – statut spółdzielni, której członkami mogą być wyłącznie osoby prawne, może określać inną zasadę ustalania liczby głosów przysługujących członkom (art. 36 § 2 prawa spółdzielczego).

Podstawa prawna

• Prawo spółdzielcze – ustawa z dnia 16 września 1982 r. Prawo spółdzielcze (tj. Dz.U. 2021 poz. 648 ze zm.),

Oznacza to, że gminy, na terenie których spółdzielnia prowadzi działalność powinny bezpośrednio ze sobą graniczyć, tj. gmina A powinna mieć bezpośrednią granicę z gminą B, a gmina B bezpośrednią granicę z gminą C – wówczas warunek, o którym mowa w art. 38e ust. 1 pkt 1 uOZE jest zachowany.

Podstawa prawna

• uOZE lub Ustawa o OZE – Ustawa z dnia 20 lutego 2015 r. o odnawialnych źródłach energii (t.j. Dz.U. 2023 poz. 1436 ze zm.).

Zgodnie z art. 38e ust. 1 pkt 3 lit. a w przypadku gdy przedmiotem działalności spółdzielni energetycznej jest wytwarzanie energii elektrycznej, łączna moc zainstalowana elektryczna wszystkich instalacji odnawialnego źródła energii nie może przekroczyć 10 MW, a ich sprawność wytwarzania energii elektrycznej powinna umożliwiać pokrycie w ciągu roku nie mniej niż 70% potrzeb własnych spółdzielni energetycznej i jej członków.

Co istotne, zgodnie z art. 41 ustawy z dnia 17 sierpnia 2023 r. o zmianie ustawy o odnawialnych źródłach energii oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. 2023 poz. 1762), uznaje się, że spółdzielnia w rozumieniu art. 1 § 1 ustawy z dnia 16 września 1982 r. – Prawo spółdzielcze (Dz. U. z 2021 r. poz. 648 oraz z 2023 r. poz. 1450) oraz spółdzielnia rolników w rozumieniu art. 4 ust. 1 ustawy zmienianej w art. 9, których przedmiotem działalności jest lub będzie wytwarzanie energii elektrycznej, spełniają warunek w zakresie pokrycia w ciągu roku potrzeb własnych spółdzielni energetycznej, o którym mowa w art. 38e ust. 1 pkt 3 lit. a ustawy zmienianej w art. 1, jeżeli do dnia 31 grudnia 2025 r. złożą wniosek, o którym mowa w art. 38g ustawy zmienianej w art. 1, a sprawność wytwarzania energii elektrycznej wszystkich instalacji odnawialnego źródła energii umożliwi pokrycie w ciągu roku nie mniej niż 40% potrzeb własnych danej spółdzielni i jej członków albo danej spółdzielni rolników i jej członków.

Podstawa prawna.

• Rozporządzenie – Rozporządzenie Ministra Klimatu i Środowiska z dnia 23 marca 2022 r. w sprawie dokonywania rejestracji, bilansowania i udostępniania danych pomiarowych oraz rozliczeń spółdzielni energetycznych (Dz.U. 2022 poz. 703),
• uOZE lub Ustawa o OZE – Ustawa z dnia 20 lutego 2015 r. o odnawialnych źródłach energii (t.j. Dz.U. 2023 poz. 1436 ze zm.).

Przepisy regulujące funkcjonowanie spółdzielni energetycznych nie przewidują takiego obowiązku. Zgodnie z art. 38f ust. 1 spółdzielnia może prowadzić działalność w oparciu o instalacje odnawialnego źródła energii stanowiące własność spółdzielni energetycznej lub jej członków.

Podstawa prawna.

• Rozporządzenie – Rozporządzenie Ministra Klimatu i Środowiska z dnia 23 marca 2022 r. w sprawie dokonywania rejestracji, bilansowania i udostępniania danych pomiarowych oraz rozliczeń spółdzielni energetycznych (Dz.U. 2022 poz. 703),
• uOZE lub Ustawa o OZE – Ustawa z dnia 20 lutego 2015 r. o odnawialnych źródłach energii (t.j. Dz.U. 2023 poz. 1436 ze zm.).

Wniosek o wpis spółdzielni energetycznej do KRS rozpatruje właściwy miejscowo sąd rejonowy – wydział gospodarczy KRS. W tej sprawie nie wyznaczono terminu ustawowego, w związku z czym rozpatrzenie wniosku oraz wpis w KRS jest realizowany w zależności od obłożenia danego sądu. Okres ten, jak wynika z praktyki, waha się od tygodnia do nawet kilku miesięcy. Należy pamiętać, że złożenie wniosku obarczonego brakami formalnymi przedłuża czas rozpatrzenia wniosku w związku z wezwaniem do uzupełnienia braków formalnych i związanym z tym obiegiem korespondencji.

Podstawa prawna.

• Rozporządzenie – Rozporządzenie Ministra Klimatu i Środowiska z dnia 23 marca 2022 r. w sprawie dokonywania rejestracji, bilansowania i udostępniania danych pomiarowych oraz rozliczeń spółdzielni energetycznych (Dz.U. 2022 poz. 703),
• uOZE lub Ustawa o OZE – Ustawa z dnia 20 lutego 2015 r. o odnawialnych źródłach energii (t.j. Dz.U. 2023 poz. 1436 ze zm.).

Ustawa o OZE przewiduje obowiązki sprawozdawcze spółdzielni względem KOWR – zgodnie z art. 38m uOZE Spółdzielnia energetyczna od dnia zamieszczenia jej danych w wykazie spółdzielni energetycznych jest obowiązana do:

1) prowadzenia dokumentacji dotyczącej ilości energii elektrycznej lub biogazu, lub biogazu rolniczego, lub biometanu, lub ciepła wytworzonych oraz zużytych przez spółdzielnię energetyczną i jej członków;

2) przekazywania Dyrektorowi Generalnemu KOWR sprawozdań rocznych, zawierających informacje, o których mowa w pkt 1, w ujęciu miesięcznym, w terminie 60 dni od zakończenia roku kalendarzowego.

Co więcej, zgodnie z art. 38i uOZE spółdzielnia energetyczna zamieszczona w wykazie spółdzielni energetycznych jest obowiązana informować Dyrektora Generalnego KOWR o każdej zmianie danych, o których mowa w art. 38g ust. 2, a w szczególności o zakończeniu lub zawieszeniu wykonywania działalności, w terminie 14 dni od dnia zmiany tych danych albo od dnia zakończenia lub zawieszenia wykonywania tej działalności, pod rygorem wykreślenia z wykazu spółdzielni energetycznych.

Podstawa prawna.

• Rozporządzenie – Rozporządzenie Ministra Klimatu i Środowiska z dnia 23 marca 2022 r. w sprawie dokonywania rejestracji, bilansowania i udostępniania danych pomiarowych oraz rozliczeń spółdzielni energetycznych (Dz.U. 2022 poz. 703),
• uOZE lub Ustawa o OZE – Ustawa z dnia 20 lutego 2015 r. o odnawialnych źródłach energii (t.j. Dz.U. 2023 poz. 1436 ze zm.).

Zgodnie z § 3 ust. 3 pkt 2 Rozporządzenia opłaty dla poszczególnych spółdzielców nalicza się zgodnie z cenami i stawkami opłat ustalonymi w obowiązujących grupach taryfowych dla poszczególnych odbiorców (spółdzielców) w danym okresie rozliczeniowym. W związku z powyższym, ceny energii dla poszczególnych spółdzielców różnią się, w zależności od tego, w jakiej grupie taryfowej się oni rozliczają. Spółdzielcy są odpowiedzialni za ustalanie sposobu i warunków wzajemnych rozliczeń, co oznacza że mogą sami ustalać politykę cenową dla potrzeb wewnętrznych rozliczeń, uwzględniając np. koszty inwestycji.

Podstawa prawna.

• Rozporządzenie – Rozporządzenie Ministra Klimatu i Środowiska z dnia 23 marca 2022 r. w sprawie dokonywania rejestracji, bilansowania i udostępniania danych pomiarowych oraz rozliczeń spółdzielni energetycznych (Dz.U. 2022 poz. 703),
• uOZE lub Ustawa o OZE – Ustawa z dnia 20 lutego 2015 r. o odnawialnych źródłach energii (t.j. Dz.U. 2023 poz. 1436 ze zm.).

System wsparcia dla spółdzielni energetycznych ze strony sprzedawców energii nie przewiduje takiego trybu rozliczeń jak „przekazywanie nadwyżki energii przez jednego spółdzielcę, drugiemu”. Zgodnie z § 2 – 4 Rozporządzenia nadwyżka energii elektrycznej wytworzonej jest wykorzystywana na rzecz całej spółdzielni, tj. wszystkich spółdzielców. Rozporządzenie nie przewiduje wyboru konkretnego spółdzielcy, któremu drugi spółdzielca może przekazać powstałą nadwyżkę. Spółdzielcy są odpowiedzialni za ustalanie sposobu i warunków wzajemnych rozliczeń, co oznacza że mogą sami ustalać zasady i politykę w tej sprawie.

Podstawa prawna.

• Rozporządzenie – Rozporządzenie Ministra Klimatu i Środowiska z dnia 23 marca 2022 r. w sprawie dokonywania rejestracji, bilansowania i udostępniania danych pomiarowych oraz rozliczeń spółdzielni energetycznych (Dz.U. 2022 poz. 703),
• uOZE lub Ustawa o OZE – Ustawa z dnia 20 lutego 2015 r. o odnawialnych źródłach energii (t.j. Dz.U. 2023 poz. 1436 ze zm.).

Regulacja dot. spółdzielni energetycznej przewiduje model „opustów” 1 – 0,6, to oznacza że model taryf dynamicznych nie będzie dotyczył spółdzielni energetycznych.

Wg zapisów ustawowych rozliczenie ma charakter ilościowy to oznacza, że  podstawą obliczeń są jednostki energii (kilowatogodziny) a nie wartość „złotówkowa”!!!

Ustawodawca nie wprowadził ograniczenia w tym zakresie i oczywiście spółdzielnia energetyczna może budować swoje własne sieci po uzyskaniu odpowiedniej koncesji w tym zakresie, Spełnienie warunków w tym zakresie jest obligatoryjne.

Warunki dla spółdzielni energetycznej w temacie uzyskania koncesji są identyczne jak dla innych podmiotów gospodarczych co oznacza, że zgodnie z wymogami Urzędu Regulacji Energetyki należy:

• Posiadać siedzibę lub miejsce zamieszkania na terytorium państwa członkowskiego Unii Europejskiej, Szwajcarii, Turcji, lub państwa członkowskiego Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) – strony umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym – czyli Norwegii, Islandii i Liechtensteinu
• dysponować środkami finansowymi gwarantującymi prawidłowe wykonywanie działalności lub być w stanie udokumentować możliwość ich pozyskania
• posiadać możliwości techniczne gwarantujące prawidłowe wykonywanie działalności
• zapewnić zatrudnienie osób o właściwych kwalifikacjach zawodowych w zakresie eksploatacji sieci oraz urządzeń i instalacji
• uzyskać decyzję o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu
• nie zalegać z zapłatą podatków stanowiących dochód budżetu państwa. Ewentualnie uzyskać zwolnienie, odroczenie lub rozłożenie na raty zaległości podatkowe albo wstrzymano w całości wykonanie decyzji właściwego organu podatkowego.

UWAGA: Nawet po otrzymaniu koncesji na dystrybucję energii elektrycznej, usługi będzie można wykonywać dopiero po wyznaczeniu przez Prezesa URE operatorem systemu dystrybucyjnego lub operatorem systemu połączonego.

Jest to rejestr prowadzony przez Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki i oznacza rejestr wytwórców energii w małej instalacji. Zgodnie z URE – działalność gospodarcza polegająca na wytwarzaniu energii elektrycznej z odnawialnych źródeł energii w małej instalacji  jest działalnością regulowaną w rozumieniu ustawy z 6 marca 2018 r. Prawo przedsiębiorców i wymaga wpisu do rejestru wytwórców wykonujących działalność gospodarczą w zakresie małych instalacji – zgodnie z art. 7 ustawy z  20 lutego 2015 r. o odnawialnych źródłach energii.

Do uzyskania koncesji Prezesa URE bądź wpisu do rejestru wytwórców wykonujących działalność gospodarczą w zakresie małych instalacji, zobowiązani zostali wytwórcy, którzy zamierzają de facto wykonywać działalność gospodarczą w rozumieniu definicji zawartej w art. 3 ustawy – Prawo przedsiębiorców. Zgodnie z tym przepisem, działalnością gospodarczą jest: „zorganizowana działalność zarobkowa, wykonywana we własnym imieniu i w sposób ciągły”. W przypadku wykonywania działalności gospodarczej polegającej na wytwarzaniu energii elektrycznej, jej istotą jest sprzedaż wytworzonej energii (por. art. 3 pkt 6a ustawy – Prawo energetyczne). W przypadku wykonywania przez przedsiębiorcę działalności gospodarczej, polegającej na wytwarzaniu energii elektrycznej w instalacjach odnawialnych źródeł energii a następnie sprzedaży tej energii odbiorcom, w tym odbiorcom będącym członkami spółdzielni energetycznej, wystąpi obowiązek uzyskania koncesji Prezesa URE albo wpisu do rejestru wytwórców wykonujących działalność gospodarczą w zakresie małych instalacji – MIOZE.

Ustawodawca nie uregulował rozliczeń wewnętrznych, dając pełną swobodę członkom spółdzielni w tym zakresie, stosując zasadę swobody prowadzenia działalności gospodarczej i stosunków pomiędzy podmiotami. Znane są już modele rozliczeń w oparciu o prosty model excel, a także rozwiązania „chmurowe”.

We wprowadzonych zmianach w zakresie nowelizacji Ustawy o OZE, które obowiązują od 1.10.2023 r. m.in. nałożono obowiązek na spółki obrotu do przekazywania danych pomiarowych zarówno spółdzielni jak i spółdzielniom. Dane te są  obowiązani przekazywać w formie przejrzystej oraz zrozumiałej.

W przypadku podmiotów prawnych, które stanowią spółdzielnię, w prawie spółdzielczym art. 36 § 2 przewidziano inną zasadę ustalania liczby głosów przysługujących członkom niż w formie jeden glos – jeden członek. Tym samym można wzmocnić „głos” jednego podmiotu wobec drugiego.

Nie. Nie może. Ustawodawca, realizując zasadę tworzenia lokalnej społeczności energetycznej i budowania lokalnej infrastruktury wytwórczej wskazał, że spółdzielnia lub jej członek musi posiadać tytuł prawny do instalacji. W informacji z dnia 10 lutego 2021 roku Prezes Urzędu Regulacji Energetyki nr 7/2021 wskazał taki najem instalacji może być niezgodny z prawem.

Pod względem różnicy pomiędzy klastrem a spółdzielnią energetyczną nie nastąpiło żadnych zmian w ostatniej nowelizacji ustawy OZE.

Kluczową równica jest „osadzenie” w polskim prawie – Spółdzielnia posiada osobowość prawną i tym może prowadzić działalność gospodarczą, nabywając prawa i obowiązki. Klaster jest regulowany wyłącznie poprzez porozumienie cywilno–prawne, co faktycznie oznacza wyłącznie wyrażenie intencji współpracy stron, a w przypadku działań gospodarczych konieczne będzie założenie spółki celowej. Dla obrotu energią w Spółdzielni nie jest wymagana koncesja, w Klastrze jest ona wymagana. Spółdzielnia jest bardzo precyzyjnie opisana w polskich regulacjach i przewidziane są dla niej ustawowo konkretne profity.

Od momentu podjęcia decyzji o założeniu spółdzielni, spełnieniu wymogów ustawowych – ( m.in.: odpowiednia moc źródeł OZE), poprzez opracowanie stosownych analiz i dokumentów formalnych należy założyć okres od 3 do 9 miesięcy. Okresem, który jest niezależny od Spółdzielni to czas oczekiwania na wpis do KRS. Wniosek o wpis spółdzielni energetycznej do KRS rozpatruje właściwy miejscowo sąd rejonowy i ten czas nie jest ustawowo określony. UWAGA: złożenie wniosku, w którym sąd wykazał braki formalne przedłuża czas rozpatrzenia wniosku.

Wpis do wykazu KOWR jest w obecnej praktyce realizowany w trybie bieżącym.

W wykazie spółdzielni energetycznych są zamieszczane następujące dane:

1) nazwa i adres siedziby spółdzielni energetycznej;
2) numer w rejestrze przedsiębiorców w Krajowym Rejestrze Sądowym oraz numer identyfikacji podatkowej (NIP);
3) określenie:
a) obszaru i przedmiotu prowadzonej działalności,
b) liczby członków spółdzielni energetycznej oraz punktów poboru energii lub punktów przyłączenia gazowego, lub węzła ciepłowniczego, lub miejsc
wytwarzania oraz zużycia biogazu lub biogazu rolniczego, lub biometanu,

1. c) liczby i rodzajów instalacji odnawialnego źródła energii,
   d) mocy zainstalowanej elektrycznej lub mocy zainstalowanej cieplnej, lub rocznej wydajności produkcji biogazu, biogazu rolniczego lub biometanu,
   poszczególnych rodzajów instalacji odnawialnego źródła energii.

• prowadzenia dokumentacji dotyczącej ilości energii elektrycznej lub biogazu, lub biogazu rolniczego, lub biometanu, lub ciepła wytworzonych oraz zużytych przez spółdzielnię energetyczną i jej członków;
• przekazywania Dyrektorowi Generalnemu KOWR sprawozdań rocznych, zawierających informacje, o których mowa w pkt 1, w ujęciu miesięcznym, w terminie 60 dni od zakończenia roku kalendarzowego.
• informować Dyrektora Generalnego KOWR o każdej zmianie danych, o których mowa w art. 38g ust. 2, a w szczególności o zakończeniu lub zawieszeniu wykonywania działalności, w terminie 14 dni od dnia zmiany tych danych albo od dnia zakończenia lub zawieszenia wykonywania tej działalności, pod rygorem wykreślenia z wykazu spółdzielni energetycznych

Oto kilka projektów finansowanych przez program Horyzont Europa, które dotyczą problematyki spółdzielni energetycznych:

• SCCALE 203050: Projekt koordynowany przez REScoop.eu, który ma na celu opracowanie zestawu narzędzi, zasobów i technik coachingowych do wspierania tworzenia i działania społeczności energetycznych.
• LIFE LOOP: Projekt ma na celu umożliwienie lokalnym i regionalnym rządom, obywatelom i innym interesariuszom współpracy w celu opracowania i realizacji celów energetycznych społeczności poprzez nowe partnerstwa i projekty.
• Citizen-Led Renovation (III): Projekt finansowany przez Europejską Fundację Klimatyczną, mający na celu rozwijanie i replikowanie inicjatyw obywatelskich w zakresie remontów, a także wspólnotowych systemów ogrzewania i chłodzenia.
• One Stop Renovation Co-op (OSR-Coop): Projekt finansowany przez Program LIFE Unii Europejskiej, mający na celu dalszy rozwój i testowanie usług renowacji budynków typu one-stop-shop (OSS) przez spółdzielnie, aby przekształcić je w zintegrowane usługi skoncentrowane na głębokiej renowacji dla gospodarstw domowych.
• Energy Communities Repository: Inicjatywa uruchomiona przez Komisję Europejską i koordynowana przez REScoop.eu, mająca na celu wsparcie i monitorowanie działań społeczności energetycznych w całej Europie.
• CEES: Projekt ma na celu identyfikację istniejących najlepszych praktyk i budowę narracji wokół tego ważnego wyzwania. REScoop.eu jest odpowiedzialny za komunikację i pracę z polityką UE.
• COME RES: Projekt COME RES (Horizon 2020) będzie wspierał rozwój i testowanie nowych modeli biznesowych dla spółdzielni energetycznych odnawialnych w dziewięciu państwach członkowskich UE.
• REScoop VPP: Poprzez REScoop VPP, REScoop.eu będzie wspierał tworzenie wspólnotowej wirtualnej elektrowni, która faktycznie może dostarczać usługi elastyczności do sieci.

Wszystkie te projekty mają na celu promowanie i rozwijanie spółdzielni energetycznych w Europie, a także dostarczanie narzędzi i zasobów, które pomogą im w realizacji swoich celów. Projektów będzie więcej z uwagi na fakt, że spółdzielczość energetyczna stanowi jeden z priorytetów polityki energetycznej UE. Aby zidentyfikować aktualnie realizowane projekty i uzyskać dostęp do wyników już zakończonych projektów, należy korzystać ze strony Komisji Europejskiej CORDIS- https://cordis.europa.eu/

Więcej o ww. projektach:

https://www.rescoop.eu/eu-projects

Projekt BECoop (2020-2023), wspierany przez program Europejski Horyzont 2020, ma na celu stworzenie niezbędnych warunków oraz narzędzi technicznych i biznesowych, które pozwolą na odblokowanie potencjału rynkowego społeczności bioenergetycznych, promując nowe powiązania i partnerstwa.

W Polsce, projekt BECoop skupił się na gminie Oborniki Śląskie. Gmina ta nie posiadała lokalnej sieci ciepłowniczej ani scentralizowanego systemu dostaw ciepła, a budynki korzystały z kotłów na paliwa kopalne. Dominującym typem ogrzewania był węgiel, który pokrywał ponad 70% budynków (prywatnych i publicznych).

W ramach projektu BECoop, Oborniki Śląskie dążyły do promowania przejścia na paliwa biomasy i ogrzewanie bioenergetyczne. Proces pilotażowy miał na celu skierowanie ogrzewania budynków mieszkalnych na lokalne łańcuchy dostaw biomasy i zwiększenie świadomości ekologicznej oraz pobudzenie lokalnego rynku energetycznego, szczególnie przedsiębiorczości w dziedzinie systemów cieplnych i handlu paliwem z biomasy.

Projekt BECoop dostarczył narzędzi i badań, które dostarczały wiarygodnych, obiektywnych informacji na temat skutecznego wykorzystania biomasy do celów energetycznych, angażując lokalną ludność i władze w badania i działania, wspierając uzyskanie finansowania z UE oraz lokalnych programów.

Więcej:

https://www.becoop-project.eu/

Projekt Renaldo zakończył swoją realizację w kwietniu 2023. Kujawsko-Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego we współpracy z Ministerstwem Rolnictwa i Rozwoju Wsi kontynuuję prace na rzecz rozwijania spółdzielni energetycznych w formie Krajowego Forum Spółdzielni Energetycznych. Forum zrzesza inicjatywy tworzenia i rozwijania spółdzielni energetycznych z terenu całego kraju, budując system wzajemnego wsparcia i dzielenia się doświadczeniami i dobrymi praktykami. Jest dzisiaj w rejestrze KOWR 21 spółdzielni energetycznych. Spotkania Forum odbywają się on-line raz w miesiącu. Skupiają się na identyfikowaniu, diagnozowaniu i rozwiązywaniu problemów pojawiających się w procesie zakładania i wdrażania spółdzielni energetycznych.

Więcej o Krajowym Forum Spółdzielni Energetycznych – p. Justyna Lesiewicz – justyna.lesiewicz@kpodr.pl 

Ubóstwo energetyczne to sytuacja, w której gospodarstwa domowe nie mają dostępu do niezbędnych usług energetycznych, takich jak ogrzewanie, ciepła woda, chłodzenie, oświetlenie i energia do zasilania urządzeń. Jest to zjawisko, które dotyka około 12% populacji w Polsce. Pół z nich jest ubogich energetycznie, ale nie są ubogimi pod względem dochodów.

Podatność na ubóstwo energetyczne w dużej mierze zależy od regionu. Skala zjawiska waha się między 6% a 18% w większości województw. W Polsce problem ten jest pogłębiony przez fakt, że nawet do 70% domów jednorodzinnych w Polsce całkowicie nie ma żadnej izolacji termicznej⁴. Dodatkowo, osoby żyjące w ubóstwie energetycznym często używają najgorszej jakości paliw do ogrzewania, czasami nawet paląc śmieci.

Przeczytaj jeszcze blog o ubóstwie energetycznym https://lokalnaenergia.pl/spoldzielnie-energetyczne-to-sposob-na-ubostwo-energetyczne/

Więcej:

https://www.habitat.org/emea/about/what-we-do/residential-energy-efficiency-households/energy-poverty

https://www.europarl.europa.eu/thinktank/en/document/EPRS_BRI%282022%29733583

https://energymeasures.eu/energy-poverty-in-poland-patrycja-plonka-gives-insights-into-the-support-of-energy-poor-households/

Porozumienie Burmistrzów ws Klimatu i Energii to Covenant of Mayors for Climate and Energy. Jest  to inicjatywa Komisji Europejskiej, która angażuje lokalne władze i obywateli w promowanie efektywności energetycznej i wykorzystania odnawialnych źródeł energii¹. Sygnatariusze Porozumienia zobowiązują się do spełnienia i przekroczenia celów polityki klimatycznej i energetycznej UE poprzez redukcję emisji CO2 na swoim terytorium o co najmniej 20% do 2020 roku.

Porozumienie pomaga lokalnym władzom przekształcić ich ambicje dotyczące redukcji emisji gazów cieplarnianych (GHG) w rzeczywistość, jednocześnie uwzględniając ogromną różnorodność na miejscu. Zapewnia sygnatariuszom zharmonizowany system kompilacji danych i raportowania, który jest unikalny w Europie i pomaga im w systematycznym planowaniu i monitorowaniu klimatu i energii na poziomie lokalnym.

W Polsce, Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej działa jako Krajowy Koordynator Porozumienia Burmistrzów na mocy Umowy o Partnerstwie podpisanej z Dyrekcją Generalną ds. Energii Komisji Europejskiej 9 października 2014 roku. NFOŚiGW jako Krajowy Koordynator Porozumienia Burmistrzów przygotował folder z podstawowymi informacjami na temat tej ważnej inicjatywy Komisji Europejskiej, która rozwija się w Polsce od kilku lat.

Co do reprezentacji gmin wiejskich i wiejsko-miejskich w Polsce, Porozumienie Burmistrzów jest otwarte dla wszystkich lokalnych władz, które chcą podjąć zobowiązanie do walki ze zmianami klimatu. To oznacza, że gminy wiejskie i wiejsko-miejskie mogą również przystąpić do Porozumienia i skorzystać z jego wsparcia.

Aktualnie jest 86 sygnatariuszy z Polski, w tym wiele gmin wiejskich i wiejsko-miejskich.

Oto lista gmin w Polsce, które podpisały Porozumienie Burmistrzów: Besko, Bestwina, Bielawa, Bielsko-Biała, Błażowa, Brusy, Bydgoszcz, Chojnice, Chorzele, Czarna Dąbrówka, Częstochowa, Dąbrowa Górnicza, Dzierżoniów, Ełk, Gdynia, Gmina Korczew, Gmina Kotuń, Gmina Lubin, Gmina Przykona, Gniew, Gniewino, Grybów, Hel, Izabelin, Jabłonna Lacka, Jasienica, Jasło, Jaworze, Kaliska, Katowice, Kolbuszowa, Kolno, Kościerzyna, Kozy, Kraków, Krokowa, Laszki, Lębork, Łękawica, Lisków, Łódź, Lubianka, Miastko, Miedźno, Mińsk Mazowiecki, Niepołomice, Nowy Dwór Mazowiecki, Ornontowice, Ostrów Wielkopolski, Pałecznica, Pelplin, Piaseczno, Piekary Śląskie, Pionki, Płock, Płońsk, Pobiedziska, Poddębice, Polkowice, Poznań, Pruszcz Gdański, Pruszków, Pszczyna, Puławy, Pułtusk, Racibórz, Radom, Radomsko, Rawa Mazowiecka, Rybnik, Rzeszów, Siedlce, Siemianowice Śląskie, Sieradz, Skawina, Słupsk, Sochaczew, Sopot, Sosnowiec, Stalowa Wola, Starachowice, Stargard, Strzelce Opolskie, Szczecin, Szczecinek, Sztum, Świdnica, Świętochłowice, Tarnów, Tomaszów Mazowiecki, Toruń, Trzebnica, Tychy, Ustroń, Warszawa, Wieliczka, Włocławek, Wrocław, Zabrze, Zamość, Zawiercie, Zgierz, Zielona Góra, Żory, Żyrardów, Żywiec.

Te gminy zobowiązały się do podjęcia działań na rzecz zrównoważonej energii i klimatu, w tym do redukcji emisji CO2 o co najmniej 40% do 2030 roku.

Więcej:

https://op.europa.eu/en/publication-detail/-/publication/ac865f28-dedb-11e6-ad7c-01aa75ed71a1

https://eu-mayors.ec.europa.eu/en/home

The Rural Energy Community Advisory Hub to inicjatywa Komisji Europejskiej, która ma na celu zmapowanie wiejskich społeczności energetycznych w całej Europie, w tym też w Polsce, i udzielenie im wsparcia technicznego.  Hub został uruchomiony w czerwcu 2022 roku i skupia się na pomocy obywatelom, wiejskim aktorom i lokalnym władzom w zakładaniu Obywatelskiej Społeczności Energetycznej lub Odnawialnej Społeczności Energetycznej na obszarach wiejskich poprzez doradztwo techniczne i administracyjne oraz zachęcanie do ich rozwoju

Energy Communities Repository z kolei to miejsce, które skompilowało krótki przewodnik z praktycznymi przykładami cyfrowych rozwiązań dla społeczności energetycznych w różnych zakresach zastosowań. Repozytorium zawiera również dane zebrane od państw członkowskich UE na temat ich istniejących polityk i regulacji dotyczących społeczności energetycznych

Obie te inicjatywy ściśle ze sobą współpracują, aby zapewnić jak najlepsze wsparcie dla społeczności energetycznych

Więcej:

https://energy-communities-repository.ec.europa.eu/energy-communities-repository-support/energy-communities-repository-eu-projects-and-initiatives_en

Dyrektor Generalny KOWR jest uprawniony do przeprowadzania kontroli związanej z przedmiotem działalności spółdzielni energetycznych zamieszczonych w wykazie spółdzielni energetycznych. Tym samym przedstawiciele KOWR są uprawnieni do:

• wstępu na teren nieruchomości, obiektów, lokali lub ich części, gdzie jest wykonywana działalność spółdzielni energetycznej,
• żądania ustnych lub pisemnych wyjaśnień, okazania dokumentów lub innych nośników informacji oraz udostępniania danych mających związek z przedmiotem kontroli.

Kontrola jest przeprowadzana w obecności zarządu spółdzielni energetycznej lub osoby przez zarząd upoważnionej.  Z przeprowadzonej kontroli pracownicy KOWR sporządzają protokół z kontroli zawierający m.in.:

• wnioski i zalecenia
• informację o sposobie złożenia zastrzeżeń co do jego treści.

Zarząd kontrolowanej spółdzielni energetycznej ma prawo wniesienia, w terminie nie mniej niż 7 dni od dnia doręczenia protokołu, zastrzeżeń co do jego treści.

Technologia blockchain może mieć szereg zastosowań w spółdzielniach energetycznych, zwłaszcza tam, gdzie istnieje potrzeba udostępnienia systemu księgowania transakcji i zarządzania energią zdecentralizowanym i bezpiecznym sposobem. Oto kilka potencjalnych zastosowań technologii blockchain w spółdzielni energetycznej:

1. TRANSPARENTNE KSIĘGOWANIE ENERGII: Blockchain może służyć do śledzenia produkcji energii odnawialnej przez poszczególnych uczestników spółdzielni, umożliwiając transparentne zarządzanie danymi dotyczącymi produkcji i zużycia energii.
2. HANDEL ENERGIĄ PEER-TO-PEER: Dzięki blockchainowi spółdzielnia energetyczna może umożliwić bezpośredni handel energią między jej członkami, co pozwala na bezpośrednią wymianę energii odnawialnej i obniżenie kosztów transakcyjnych.
3. ZARZĄDZANIE PRAWAMI WŁASNOŚCI ENERGII: Blockchain może być wykorzystywany do śledzenia praw własności energii odnawialnej, zapewniając skuteczną rejestrację, transfer i użycie prawa do wyprodukowanej energii.
4. INTELIGENTNE UMOWY (SMART CONTRACTS): Technologia blockchain umożliwia stosowanie inteligentnych umów, które mogą automatyzować procesy transakcyjne w ramach spółdzielni energetycznej, ułatwiając bezpośrednie transakcje między jej uczestnikami.
5. UWIERZYTELNIANIE POCHODZENIA ENERGII: Dzięki blockchainowi możliwe jest uwierzytelnienie pochodzenia odnawialnej energii, co daje możliwość śledzenia energii od jej źródła do konsumenta.
6. GŁOSOWANIE I ZARZĄDZANIE DEMOKRATYCZNE: Wykorzystanie blockchaina może wspierać systemy głosowania i podejmowania demokratycznych decyzji w spółdzielni energetycznej, co pozwala członkom na aktywny udział w zarządzaniu spółdzielnią.

Zastosowanie technologii blockchain w spółdzielni energetycznej może przyczynić się do zwiększenia przejrzystości, skuteczności i bezpieczeństwa w zarządzaniu energią, jak również umożliwić bardziej zdecentralizowaną i demokratyczną strukturę zarządzania w sektorze energetycznym.

Więcej:

Rocky Mountain Institute: https://rmi.org/

World Energy Council: https://www.worldenergy.org/ .

Green Tech Media: https://www.greentechmedia.com/

Fora dyskusyjne i portale branżowe: Portale takie jak Energy Central https://www.energycentral.com/  czy Greentech Forum https://www.greentechmedia.com/

Oto kilka przykładów i źródeł związanych z zastosowaniami technologii blockchain w spółdzielczości energetycznej:

• CONJOULE (TERAZ SHARE&CHARGE) W NIEMCZECH: Platforma Conjoule wykorzystuje technologię blockchain do umożliwienia bezpośrednich transakcji między producentami i konsumentami energii. Platforma stanowi przykład wykorzystania blockchain w celu wspierania handlu peer-to-peer energią w ramach spółdzielni energetycznej. Więcej informacji można znaleźć na stronie: Conjoule https://www.shareandcharge.com/
• RAPORT “BLOCKCHAIN IN THE ENERGY TRANSITION” OD ROCKY MOUNTAIN INSTITUTE: Ten raport zawiera dogłębną analizę zastosowań technologii blockchain w sektorze energetycznym, w tym w spółdzielniach energetycznych. Zapewnia on szczegółowe informacje na temat potencjalnych zastosowań, korzyści i wyzwań związanych z wprowadzeniem blockchain w branży energetycznej. Można go znaleźć na stronie: Rocky Mountain Institute – Blockchain in the Energy Transition – https://rmi.org/insight/blockchain-in-the-energy-transition/
• LO3 ENERGY’S TRANSACTIVE GRID W USA: LO3 Energy wykorzystuje technologię blockchain do budowy zdecentralizowanych rynków energii w ramach spółdzielni energetycznych. Projekt TransActive Grid stanowi przykład zastosowania blockchain do umożliwienia transakcji między prosumentami i konsumentami energii. Więcej informacji można znaleźć na stronie: LO3 Energy – TransActive Grid](https://lo3energy.com/transactive-grid/
• RAPORT “BLOCKCHAIN IN THE ELECTRIC POWER SECTOR” OD WORLD ENERGY COUNCIL: Ten raport zawiera analizę wpływu technologii blockchain na sektor energetyczny, w tym na spółdzielnie energetyczne. Zawiera on przykłady zastosowań blockchain oraz omawia korzyści i wyzwania implementacji tej technologii. Można go znaleźć na stronie: World Energy Council – Blockchain in the Electric Power Sector https://www.wecouncil.org/insights/blockchain-in-the-electric-power-sector/

Zdecentralizowane rynki energii stworzone przez spółdzielnie energetyczne opierające się na energii odnawialnej mają szereg zalet i wad w porównaniu z scentralizowanym systemem opierającym się na energii jądrowej. Oto kilka kluczowych punktów:

PLUSY zdecentralizowanych rynków energii opartych na spółdzielniach energetycznych i odnawialnych źródłach energii to:

• ZRÓWNOWAŻONY ROZWÓJ: Promując wykorzystanie odnawialnych źródeł energii, spółdzielnie energetyczne przyczyniają się do zrównoważonego rozwoju i redukcji emisji gazów cieplarnianych.
• LEPSZE DOSTOSOWANIE DO LOKALNYCH POTRZEB: Zdecentralizowane rynki energii i spółdzielnie mogą dostosować się do lokalnych potrzeb energetycznych, co umożliwia spełnienie specyficznych wymagań poszczególnych społeczności.
• ZWIĘKSZONA ODPORNOŚĆ NA ZAKŁÓCENIA: Rozproszenie generacji energii odnawialnej może zwiększyć odporność na zakłócenia, np. w przypadku awarii węzłów energetycznych.
• WSPÓLNOTA I WSPÓLNE DZIAŁANIE: Spółdzielnie energetyczne promują uczestnictwo społeczności oraz autonomię w zarządzaniu energią, co może przyczynić się do większego zaangażowania lokalnego społeczeństwa.
• ELASTYCZNOŚĆ: Zdecentralizowane rynki mogą być bardziej elastyczne, umożliwiając łatwiejsze włączenie nowych węzłów produkcyjnych czy konsumentów energii.

MINUSY zdecentralizowanych rynków energii opartych na spółdzielniach energetycznych i odnawialnych źródłach energii:**

• NIEZAWODNOŚĆ ENERGII: Odnawialne źródła energii, takie jak słońce i wiatr, mogą być mniej niezawodne niż tradycyjne, scentralizowane źródła energii, co może prowadzić do niestabilności w produkcji.
• SKOMPLIKOWANE ZARZĄDZANIE SIECIĄ: Zdecentralizowane rynki energii mogą wymagać bardziej skomplikowanego zarządzania siecią i koordynacji produkcji i dystrybucji.
• KOSZTY ROZPROSZONEJ INFRASTRUKTURY: Rozwój rozproszonej infrastruktury może być kosztowny w porównaniu z scentralizowanym systemem opartym na dużych elektrowniach jądrowych.
• WYŻSZE KOSZTY POCZĄTKOWE: Koszty inwestycyjne w odnawialne źródła energii mogą być wyższe na początku, co może stanowić barierę wejścia dla niektórych uczestników rynku.
• BRAK SKALI EKONOMICZNEJ: Scentralizowane elektrownie mogą osiągać korzyści skali, co pozwala na bardziej efektywne wykorzystanie zasobów i obniżenie kosztów produkcji.

Zrozumienie tych plusów i minusów jest kluczowe dla oceny wyboru systemów energetycznych i ustalania polityki energetycznej. Właściwe zrównoważenie wielu czynników, takich jak zrównoważony rozwój, niezawodność, dostępność finansowa i planowanie długoterminowe, jest niezbędne do osiągnięcia optymalnego systemu energetycznego.

Aby się wgłębić w dyskusję pomiędzy zwolennikami decentralizowanych i scentralizowanych rynków energii, warto zapoznać się z myśleniem światowych autorytetów, takich jak:

VACLAV SMIL

Wpływowy naukowiec zajmujący się energetyką, autorytet w dziedzinie rozwoju energetycznego, napisał szereg książek, w tym “Energy and Civilization: A History” oraz “Energy and Nature in Society”. https://www.vaclavsmil.com/books/

JEREMY RIFKIN

Przełomowa postać w dziedzinie rynków energii i ekonomii, znany z książek takich jak “The Third Industrial Revolution: How Lateral Power is Transforming Energy, the Economy, and the World” oraz artykułów poruszających kwestie związane z transformacją sektora energetycznego i zrównoważonym rozwojem. https://rifkin.it/

AMORY B. LOVINS:

Założyciel Rocky Mountain Institute, ekspert zajmujący się zrównoważoną energetyką, napisał wiele artykułów i książek poruszających tematykę nowych rynków energii, technologii energetycznych oraz zrównoważonego rozwoju. https://rmi.org/people/amory-lovins/

DANIEL YERGIN

Naukowiec i ekspert w dziedzinie energetyki, laureat Nagrody Pulitzera, autor książek “The Prize: The Epic Quest for Oil, Money, and Power” oraz “The Quest: Energy, Security, and the Remaking of the Modern World”. https://ihsmarkit.com/experts/yergin-daniel.html

Te autorytety posiadają wszechstronną wiedzę i doświadczenie w dziedzinie sektora energetycznego, zrównoważonego rozwoju i transformacji rynków energii, co czyni ich publikacje i artykuły znaczącym źródłem wiedzy dla osób chcących zgłębić tematykę rynków energii. Dodatkowo, ich strony internetowe lub profili na platformach edukacyjnych mogą stanowić doskonałe źródło informacji na temat ich działań, publikacji oraz przemyśleń dotyczących sektora energetycznego.

Istnieje kilku polskich autorytetów w dziedzinie energetyki, rynków energii oraz zrównoważonego rozwoju, których prace naukowe, publikacje i artykuły mają znaczący wpływ na rozwój tej dziedziny. Poniżej znajdziesz kilku takich ekspertów:

PROF. DR HAB. INŻ. PIOTR PRZYBYŁOWSKI:

Badacz i wykładowca z zakresu energetyki, zajmuje się tematyką rynków energii, odnawialnych źródeł energii oraz efektywności energetycznej. Pracuje na Politechnice Warszawskiej  https://www.iej.pw.edu.pl/pracownicy-i-pracownice/prof-dr-hab-inz-piotr-przybylowski-9739 .

PROF. MAREK W. WROBEL

Specjalista w dziedzinie energetyki, prowadzi badania dotyczące transformacji sektora energetycznego, nowoczesnych technologii energetycznych oraz ekonomicznych aspektów zrównoważonego rozwoju energetyki. Pracuje na SGH w Warszawie. https://ssl-kolegia.sgh.waw.pl/pl/KES/struktura/KEiD/struktura/ieeb/personel/Strony/wrobel.aspx

PROF. DR HAB. INŻ. WOJCIECH M. BUDZIANOWSKI:

Ekspert w dziedzinie energetyki, zajmuje się zagadnieniami związanymi z nowoczesnymi technologiami energetycznymi, bioenergetyką oraz strategiami zrównoważonego rozwoju. Pracuje na Politechnice Łódzkiej

http://www.wbm.p.lodz.pl/index.php/pracownicy/prof-dr-hab-inz-wojciech-m-budzianowski

DR INŻ. PIOTR BECLA

Specjalizuje się w analizie rynków energii, polityce energetycznej oraz modelowaniu i prognozowaniu w dziedzinie energetyki. Pracuje na Politechnice Gdańskiej

https://pg.edu.pl/documents/12131/60492004/Dr_in%C5%BC._Piotr_Becla.pdf .

Niniejsi eksperci są aktywni w dziedzinie energetyki, rynków energii oraz zrównoważonego rozwoju, a ich działalność badawcza oraz publikacje stanowią istotny wkład w rozwój tej dziedziny. Wprowadzanie ich nazwisk do wyszukiwarki naukowej lub przeglądanie ich publikacji w renomowanych czasopismach naukowych może stanowić cenny wkład w zrozumienie tematyki rynków energii i zrównoważonego rozwoju energetyki.

W odniesieniu do spółdzielni energetycznej, przychodem traktuje się sumę ceny wyliczonej i przyznanej przez operatora za energię odnawialną dostarczaną przez członków spółdzielni. Spółdzielnia zbywa energię na rzecz operatora, a kosztem uzyskania przychodów są koszty związane z zużyciem energii oraz funkcjonowaniem spółdzielni.

Nadwyżka bilansowa jest generowana poprzez różnicę między ceną zakupu energii przez spółdzielnię a ceną sprzedaży energii odnawialnej. Bilans zużycia energetycznego i produkcji zostaje rozliczony pomiędzy dystrybutorem a spółdzielnią, a nadwyżka jest dzielona pomiędzy członków zgodnie z uchwałą zgromadzenia.

Zasady dotyczące rozliczeń określone są w rozporządzeniu Ministra Klimatu i Środowiska, które nakłada obowiązki dotyczące bilansowania dostarczonej i pobranej energii. Ustawodawca nie precyzuje zasad rozliczeń między członkami, co skupia się głównie na rozliczeniach między spółdzielnią a operatorem dystrybucji.

• 2 cyt. Rozporządzenia wskazuje, iż w ramach spółdzielni liczymy sumarycznie wytworzoną energię przez kek członków oraz sumarycznie pobraną energię. Odbywa się to na podstawie indywidualnych liczników każdego z członków – odbiorców lub wytwórców.

Zasady podziału nadwyżki bilansowej wynikają z przyjętych przez spółdzielnię zasad statutowych i uchwały. Analiza wskazuje, że rozliczenia powinny odbywać się pomiędzy członkami na podstawie indywidualnych umów lub w oparciu o postanowienia statutu. W świetle obowiązujących zasad i przepisów, nie ma podstaw do opodatkowania VAT pomiędzy członkami spółdzielni z uwagi na brak wzajemnych dostaw energii elektrycznej.

W zakresie podatku CIT nowelizacja kwoty przychodu skojarzonej z podziałem nadwyżki bilansowej ustaliłaby kwotę stanowiącą dochód spółdzielni energetycznej. W sytuacji, gdy spółdzielnia jest opodatkowana CIT, należałoby uwzględnić tę dodatkową kwotę w związku z podziałem nadwyżki bilansowej pomiędzy jej członków. W przypadku osób prawnych, jako członków spółdzielni, istniałaby konieczność opodatkowania podatkiem ryczałtowym CIT, co stanowiłoby obciążenie spółdzielni w wysokości stawki podatku od dochodu osiągniętego z tytułu podziału nadwyżki bilansowej. Konieczne byłoby również ustalenie szczegółowych zasad podatku CIT w odniesieniu do tej kwoty, co stanowi wyzwanie w kontekście aktualnych przepisów podatkowych.

Analiza wykazuję, że należy uwzględnić podatek CIT w kontekście podziału nadwyżki bilansowej pomiędzy członków spółdzielni energetycznej.

Krajowy Plan Odbudowy (KPO) to program finansowy UE, która ma na celu m. in. przyspieszenie transformacji energetycznej i klimatycznej w Polsce. Jednakże, pomimo zatwierdzenia KPO przez Komisję Europejską w czerwcu 2022 roku, Polska nie otrzymała jeszcze żadnych środków z powodu niespełnienia przez rząd warunków dotyczących praworządności i reformy sądownictwa.

KPO ma w swoich celach zapisane wsparcie dla polskiej energetyki, zwłaszcza w obszarach takich jak efektywność energetyczna, odnawialne źródła energii (OZE), energetyka morska i infrastruktura sieciowa. Z KPO ma pochodzić ponad połowa funduszy na te cele.

Do KPO ma zostać dodany nowy komponent, który ma zwiększyć budżet programu o ok. 10 mld euro. Ma on służyć do wsparcia transformacji energetycznej i klimatycznej, w tym do redukcji emisji CO2 i zwiększenia udziału OZE w miksie energetycznym. Nowy rząd będzie musiał zdecydować, jak wykorzystać te dodatkowe środki.

Spółdzielnie energetyczne odgrywają kluczową rolę w transformacji energetycznej. Dzięki swojej strukturze i modelowi biznesowemu, są one w stanie dostarczyć czystą, odnawialną energię bezpośrednio do lokalnych społeczności, jednocześnie tworząc miejsca pracy i wspierając lokalną gospodarkę na terenach wiejskich

W ramach KPO, spółdzielnie energetyczne mogą skorzystać z dodatkowych funduszy na rozwój infrastruktury OZE, a także na szkolenia i edukację dla swoich członków. Dodatkowo, nowy komponent KPO może otworzyć nowe możliwości dla spółdzielni energetycznych, takie jak rozwój projektów związanych z magazynowaniem energii czy elektromobilnością.

Krajowy Plan Odbudowy to szansa dla Polski na przyspieszenie transformacji energetycznej i klimatycznej. Pomimo obecnych wyzwań, takich jak blokada funduszy z powodu niespełnienia warunków dotyczących praworządności, KPO otwiera wiele możliwości dla sektora energetycznego, w tym dla spółdzielni energetycznych. W miarę jak Polska będzie dążyć do realizacji swoich celów klimatycznych, spółdzielnie energetyczne będą odgrywać coraz ważniejszą rolę w dostarczaniu czystej, odnawialnej energii do lokalnych społeczności.

Opracowano w oparciu o tekst Magdaleny Skłodowskiej pt. „KPO zablokowane, ale pieniądze już są dzielone. Co zrobi nowy rząd?”   https://wysokienapiecie.pl/93547-kpo-zablokowane-ale-pieniadze-juz-dzielone-co-zrobi-nowy-rzad/

Stanowisko Prezesa URE jest następujące:

Do uzyskania koncesji Prezesa URE bądź wpisu do rejestru wytwórców wykonujących działalność gospodarczą w zakresie małych instalacji, zobowiązani zostali wytwórcy, którzy zamierzają de facto wykonywać działalność gospodarczą w rozumieniu definicji zawartej w art. 3 ustawy – Prawo przedsiębiorców. Zgodnie z tym przepisem, działalnością gospodarczą jest: „zorganizowana działalność zarobkowa, wykonywana we własnym imieniu i w sposób ciągły”. W przypadku wykonywania działalności gospodarczej polegającej na wytwarzaniu energii elektrycznej, jej istotą jest sprzedaż wytworzonej energii (por. art. 3 pkt 6a ustawy – Prawo energetyczne).

Mając powyższe na uwadze, w przypadku wykonywania przez przedsiębiorcę działalności gospodarczej, polegającej na wytwarzaniu energii elektrycznej w instalacjach odnawialnych źródeł energii a następnie sprzedaży tej energii odbiorcom, w tym odbiorcom będącym członkami spółdzielni energetycznej, wystąpi obowiązek uzyskania koncesji Prezesa URE albo wpisu do rejestru wytwórców wykonujących działalność gospodarczą w zakresie małych instalacji.

Źródło: Informacja od p. Jarosława Wiśniewskiego, radca w Ministerstwie Rolnictwa i Rozwoju Wsi

TAURON Dystrybucja, jako operator systemu dystrybucyjnego, ma kilka kluczowych obowiązków wobec spółdzielni energetycznych:

• Zawarcie umowy: TAURON jest zobowiązany do zawarcia umowy o świadczenie usług dystrybucji ze sprzedawcą lub do dokonania zmiany zawartej umowy, aby umożliwić sprzedawcy rozliczenie spółdzielni.
• Instalacja liczników: TAURON instaluje licznik zdalnego odczytu dla każdego członka spółdzielni energetycznej.
• Przekazywanie danych pomiarowych: TAURON przekazuje do sprzedawcy dane pomiarowe przed i po sumarycznym zbilansowaniu poszczególnych członków spółdzielni i z całej spółdzielni energetycznej.
• Zwolnienie z opłat: W odniesieniu do ilości energii elektrycznej wytworzonej we wszystkich instalacjach odnawialnych źródeł energii spółdzielni energetycznej, a następnie zużytej przez wszystkich jej odbiorców, nie nalicza się i nie pobiera opłaty OZE, opłaty mocowej, opłaty kogeneracyjnej.

Te obowiązki są kluczowe dla funkcjonowania spółdzielni energetycznych i umożliwiają im efektywne i bezpieczne dostarczanie energii do swoich członków.

Więcej/źródło: Tauron Dystrybucja https://nowa-energia.com.pl/2023/11/28/w-sieciach-taurona-funkcjonuje-juz-dziesiec-spoldzielni-energetycznych/

W KOWR obecnie jest zarejestrowanych 21 spółdzielni na terenie Polski, z czego aż 10 na obszarze TAURON Dystrybucji. Najbardziej aktywnym województwie w tym zakresie jest Małopolska, gdzie funkcjonuje 5 spółdzielni.

Źródło: Tauron Dystrybucja

Spółdzielnia Energetyczna Skawina – SES to inicjatywa, która została powołana przez Gminę Skawina wraz z Muzeum Regionalnym w Skawinie i Miejską Biblioteką Publiczną w Skawinie. To jedna z 21 spółdzielni energetycznych w rejestrze Krajowego Ośrodka Wspierania Rolnictwa (KOWR).

Głównym celem Spółdzielni jest wytwarzanie energii elektrycznej lub biogazu lub ciepła, w instalacjach odnawialnego źródła energii i równoważenie zapotrzebowania energii elektrycznej, wyłącznie na potrzeby własne Spółdzielni i jej członków.

Dodatkowo, Spółdzielnia ma na celu zapewnienie warunków do utrzymania i rozwoju przedsięwzięć polegających na wytwarzaniu i magazynowaniu energii elektrycznej i cieplnej z odnawialnych źródeł.

Inne cele Spółdzielni obejmują ograniczenie kosztów członków Spółdzielni związanych z zakupem energii elektrycznej, umożliwienie członkom Spółdzielni uzyskania przychodów ze sprzedaży energii elektrycznej wyprodukowanej z odnawialnych źródeł energii w ramach Spółdzielni, organizowanie między członkami Spółdzielni dostaw i odbioru energii elektrycznej wytworzonej na ich rzecz z odnawialnych źródeł energii w ramach Spółdzielni, zwiększenie bezpieczeństwa energetycznego, niezależności energetycznej i samowystarczalności energetycznej członków Spółdzielni, współpraca z podmiotami na terenie Gminy Skawina, w szczególności w celu zmniejszenia skali zjawiska ubóstwa energetycznego, ochrona lokalnego środowiska naturalnego, zwiększenie poziomu świadomości lokalnego społeczeństwa o energii z odnawialnych źródeł.

Spółdzielnia energetyczna, zgodnie z przyjętymi regulacjami, ma produkować i zużywać energię na potrzeby własne i swoich członków.

Założyciele spółdzielni liczą, że powołanie spółdzielni energetycznej zapewni zupełnie nowe możliwości ustabilizowania kosztów energii elektrycznej budynków użyteczności publicznej w Gminie Skawina oraz niezależność od niestabilnych cen rynkowych energii. W przypadku wytwarzania energii elektrycznej przewidziano podobne rozwiązanie jak dla prosumentów indywidualnych, polegające na zastosowaniu opustu (współczynnik przeliczeniowy 0,6 w zakresie energii oddanej do sieci a energii pobranej z sieci w okresie rozliczeniowym wynoszącym rok) oraz zwolnień z części kosztów dystrybucji energii i innych opłat.

Więcej:

https://www.gminaskawina.pl/srodowisko/powietrze/spoldzielnia-energetyczna-skawina-ses

Spółdzielnia Energetyczna Nasza Energia ma swoją siedzibę w miejscowości Mszana w województwie śląskim. Spółdzielnia Energetyczna Nasza Energia to inicjatywa, która została założona 4 października 2021 roku. Założycielem jest firma Bio Power Sp. Z o.o. z Zamościa, a także cztery sąsiadujące ze sobą gminy: Sitno, Skierbieszów, Łabunie i Komarów-Osada.

Spółdzielnia Nasza Energia to innowacyjna inicjatywa, która wyróżnia się na tle innych dzięki kilku unikalnym cechom:

• Zintegrowana sieć biogazowni: Głównym celem projektu jest stworzenie zintegrowanej sieci biogazowni rolniczych. Na terenie każdej z czterech sąsiadujących ze sobą gmin powstanie tzw. węzeł energetyczny składający się z trzech biogazowni, które wzajemnie będą rezerwowały swoją moc.
• Grupowanie jednostek wytwórczych: Spółdzielnia zastosowała unikalne rozwiązanie polegające na grupowaniu jednostek wytwórczych w węzły energetyczne. Poszczególne biogazownie będą oddalone od siebie i połączone między sobą mostami kablowymi, co umożliwi wzajemne rezerwowanie mocy.
• Formuła “double supply”: Odbiorcy energii będą mogli korzystać z tzw. formuły “double supply”, co oznacza, że nie będą musieli zrywać umów z dotychczasowym dostawcą, posiadając wybór źródła zasilania.
• Otwartość na nowych członków: Członkiem spółdzielni mogą zostać nie tylko mieszkańcy tamtejszych gmin, ale każda osoba fizyczna lub prawna zainteresowana udziałem w budowaniu pierwszej w Polsce spółdzielni energetycznej.
• Planowane korzyści: Według założeń, energia ma być o ok. 20% tańsza niż ta pobierana z krajowego systemu elektroenergetycznego. Dodatkowo, planowane są korzyści takie jak aktywizacja rolnictwa, powstanie nowych miejsc pracy, redukcja zanieczyszczeń z lokalnych kotłowni, a członkowie spółdzielni energetycznej otrzymają możliwość wykorzystania nadwyżki bilansowej.

Te cechy sprawiają, że Spółdzielnia Nasza Energia stanowi ciekawy przykład rozwoju energetyki obywatelskiej w Polsce.

Więcej: http://nasza-energia.eu/

Pawłowicka Spółdzielnia Energetyczna to spółdzielnia energetyczna z siedzibą w Pawłowicach, województwo śląskie. Spółdzielnia została utworzona w styczniu 2023 roku przez Gminę Pawłowice, Gminną Bibliotekę Publiczną w Pawłowicach oraz Gminny Ośrodek Kultury w Pawłowicach. Celem działalności spółdzielni jest wytwarzanie energii elektrycznej w instalacjach odnawialnego źródła energii i równoważenie zapotrzebowania energii elektrycznej wyłącznie na potrzeby własne spółdzielni energetycznej i jej członków, przyłączonych do zdefiniowanej obszarowo sieci dystrybucyjnej elektroenergetycznej o napięciu znamionowym niższym niż 110 kV.

Spółdzielnia jest jedna z 21 spółdzielni energetycznych w rejestrze KOWR (na dzień 28.10.2023)

Więcej: https://www.pless.pl/wiadomosci/77536-radni-z-pawlowic-obradowali-utworzono-spoldzielnie-energetyczna-pawlowice¹.

500 zł – opłata sądowa za wpis

100 zł – opłata za ogłoszenie wpisu w Monitorze Sądowym i Gospodarczym

Spółdzielnia nabywa osobowość prawną z chwilą wpisania jej do Krajowego Rejestru Sądowego.

Wniosek o zamieszczenie danych w wykazie spółdzielni energetycznych jest składany do Dyrektora Generalnego Krajowego Ośrodka Wsparcia Rolnictwa (KOWR) wraz z oświadczeniem o prawdziwości zawartych w nim danych. Niezbędne formularze znajdują się pod poniższym linkiem:

https://www.gov.pl/web/kowr/zatwierdzenie-w-wykazie-spoldzielni-energetycznych

Dyrektor Generalny KOWR jest obowiązany dokonać wpisu wytwórcy do rejestru wytwórców biogazu rolniczego w terminie 7 dni od dnia wpływu do niego wniosku

Rejestracja w rejestrze KOWR jest nieodpłatna.

W zakresie energii rozliczonej w ramach opustu, wobec spółdzielni energetycznej i jej członków nie nalicza się i nie pobiera:

1. opłat dystrybucyjnych zmiennych (składnik zmienny stawki sieciowej oraz stawka jakościowa),
2. opłaty OZE,
3. opłaty mocowej,
4. opłaty kogeneracyjnej,
5. podatku akcyzowego, jeśli łączna moc zainstalowana elektryczna wszystkich instalacji odnawialnego źródła energii spółdzielni energetycznej nie przekracza 1 MW. Wobec spółdzielni energetycznej i jej członków nie mają również zastosowania obowiązki umarzania świadectw pochodzenia energii.

Na rachunku za prąd spółdzielni energetycznej wyliczane są następujące opłaty:

1. Opłaty dystrybucyjne zmienne są zależne od ilości zużytej energii elektrycznej i składają się z dwóch elementów: składnika zmiennej stawki sieciowej i stawki jakościowej. Składnik zmienny stawki sieciowej jest ustalany przez operatora systemu dystrybucyjnego i zależy od taryfy, w której spółdzielnia jest rozliczana. Stawka jakościowa jest opłatą za utrzymanie odpowiedniego poziomu jakości energii elektrycznej i jest ustalana przez Urząd Regulacji Energetyki. Przykładowo, dla taryfy G11 składnik zmienny stawki sieciowej wynosi 0,1654 zł/kWh, a stawka jakościowa 0,0025 zł/kWh. Aby obliczyć opłatę dystrybucyjną zmienną, należy pomnożyć zużycie energii elektrycznej przez sumę tych dwóch składników.
2. Opłata OZE (odnawialne źródła energii) jest opłatą za wsparcie produkcji energii elektrycznej z odnawialnych źródeł energii. Jest ona ustalana przez Prezesa URE i jest zależna od ilości zużytej energii elektrycznej. W 2023 roku opłata OZE wynosi 0,029 zł/kWh. Aby obliczyć opłatę OZE, należy pomnożyć zużycie energii elektrycznej przez tę stawkę.
3. Opłata mocowa jest opłatą za utrzymanie rezerw mocy w systemie elektroenergetycznym. Jest ona ustalana przez Prezesa URE i jest zależna od mocy umownej spółdzielni energetycznej. W 2023 roku opłata mocowa wynosi 0,005 zł/kW. Aby obliczyć opłatę mocową, należy pomnożyć moc umowną przez tę stawkę i przez liczbę dni w okresie rozliczeniowym.
4. Opłata kogeneracyjna jest opłatą za wsparcie produkcji energii elektrycznej i cieplnej w kogeneracji. Jest ona ustalana przez Prezesa URE i jest zależna od ilości zużytej energii elektrycznej. W 2023 roku opłata kogeneracyjna wynosi 0,008 zł/kWh. Aby obliczyć opłatę kogeneracyjną, należy pomnożyć zużycie energii elektrycznej przez tę stawkę.
5. Podatek akcyzowy jest podatkiem nakładanym na sprzedaż energii elektrycznej. Jest on ustalany przez Ministerstwo Finansów i jest zależny od ilości zużytej energii elektrycznej. W 2023 roku podatek akcyzowy wynosi 0,02 zł/kWh Aby obliczyć podatek akcyzowy, należy pomnożyć zużycie energii elektrycznej przez tę stawkę.

Spółdzielnie energetyczne, których łączna moc zainstalowana elektryczna wszystkich instalacji odnawialnego źródła energii nie przekracza 1 MW, są zwolnione z opłaty OZE, opłaty mocowej, opłaty kogeneracyjnej i podatku akcyzowego. Wobec spółdzielni energetycznej i jej członków nie mają również zastosowania obowiązki umarzania świadectw pochodzenia energii.

W ramach opustu, spółdzielni energetycznej i jej członkom nie nalicza się i nie pobiera opłat dystrybucyjnych zmiennych (składnik zmienny stawki sieciowej oraz stawka jakościowa), opłaty OZE, opłaty mocowej,  kogeneracyjnej i podatku akcyzowego.

Przystąpienie do spółdzielni energetycznej może przynieść korzyści w postaci oszczędności na rachunkach za prąd, który wynika z samych zwolnień z opłat. W przypadku, gdy miesięczny rachunek za prąd wynosi 1000 złotych, oszczędności mogą wynosić około 200 złotych rocznie czyli ok. 20%.

Warto jednak pamiętać, że oszczędności zależą od wielu czynników, takich jak ilość zużywanej energii, stawki opłat, a także od tego, czy spółdzielnia energetyczna posiada własne źródła energii odnawialnej .

Więcej:

https://zielonagospodarka.pl/magazyn-energii-w-spoldzielni-energetycznej-zapewni-oszczednosci-11755

https://www.gkpge.pl/dla-domu/strefa-klienta/jak-czytac-fakture

https://muratordom.pl/instalacje/instalacja-elektryczna/rachunki-za-prad-2023-jakie-zmiany-w-tym-roku-jak-czytac-rachunek-za-prad-za-co-dokladnie-placimy-pgnig-pge-tauron-enea-energa-aa-Hm7g-EJ6k-H7Hd.html